مختصری از زیارت امین الله (متن منبر و سخنرانی)

مختصری از زیارت امین الله

این زیارت شریفه، هم از زیارات مطلقه محسوب می‌شود و هم از زیارات مخصوصه روز عید غدیر و هم از زیارات جامعه که در جمیع روضات مقدسه ائمه (علیهم‌السلام) خوانده می‌شود.

ابن قولویه در کامل الزیارات این حدیث را از احمد بن علی از پدرش و او از امام رضا(ع) از پدرانش و آنها از امام سجاد(ع) نقل کرده‌اند و علامه مجلسی در بحارالانوار این حدیث را با همین اسناد ذکر نموده است شیخ طوسی، سید بن طاووس، شهید اول و کفعمی این روایت را از جابر بن یزید جعفی از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند. سید عبدالکریم بن طاووس در فرحة الغرّی این زیارت را با دو اسناد نقل نموده است

این زیارت از جهت سند و متن و معنا بسیار عالی است، در کتب معتبر نقل شده است و به مواظبت آن تأکید شده است. بسیاری از بزرگان آن را ترجمه یا شرح کرده‌اند.

امام باقر(ع) در مورد فضیلت این زیارت فرمود:

«هر که از شیعیان، این زیارت و دعا را نزد قبر امیرالمؤمنین(ع) یا نزد قبر یکی از ائمه بخواند البته حق تعالی این زیارت و دعای او را در نامه‌ای از نور بالا برد و مهر حضرت محمد(ص) را به آن زند و هم چنین محفوظ باشد تا تسلیم نماید به قائم آل محمد(ع) پس استقبال نماید صاحبش را به بشارت و تحیت و کرامت

امام سجاد با دو حالت و کیفیت این زیارت را در کنار قبر حضرت امیر (علیه‌السلام) قرائت فرمودند:

۱. بخش اول این زیارت را در حال ایستاده و در حال گریه خواند.

۲. بخش دوم آن را یعنی از قسمت «اللهم اِنَّ قلوبَ المخبتین الیک و الهِةٌ...»، صورت مبارک خود را بر قبر امام علی (علیه‌السلام) گذاشت و بقیه زیارت را خواند

محتوای زیارت

۱. ابتدا در این زیارت با چند جمله کوتاه به درود و سلام امام معصوم پرداخته

سلام به اندازه‌ای اهمیت دارد كه رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: "مَنْ بدأ بالكلامِ قَبْلَ السّلامِ فَلاتُجیبُوهُ؛ به كسی كه بدون ادای سلام، لب به سخن گشود، جواب ندهید

خـداونـد متعال در سوره انعام آیه 54، به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:

«وَ اِذا جاءَکَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِایاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ. رسول خدا«ص » نیز به پیروانش سفارش می کند:«اِذا تَلاقَیْتُمْ فَتَلاقُوا بِالتَّسْلیمِ. امام صادق علیه السلام می فرماید(مِنَ التَّواضُعِ اَنْ تُسَلِّمَ عَلی مَنْ لَقیتَ) رسول خدا صلی الله علیه وآله (اِنَّ مِنْ مُوجِباتِ الْمَغْفِرَةِ بَذْلُ السَّلامِ وَ حُسْنُ الْکَلامِ) امام صادق (ع) نیز می فرماید:(اَلْبادی بِالسَّلامِ اَوْلی بِاللّهِ وَ بِرَسُولِهِ) رسول خدا(ص) می فرماید:(مَنْ بَدَاءَ بِالْکَلامِ قَبْلَ السَّلامِ فَلا تُجیبُوهُ) رسول خدا(ص) می فرماید:(اِنَّ اَبْخَلَ النّاسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلامِ) پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:(اَلا اُخـْبـِرُکـُمْ بـِخـَیـْرِ اَخـْلاقِ اَهـْلِ الدُّنـْیـا وَ الاْخِرَةِ؟ قالُوا: بَلی یا رَسُولَ اللّهِ، فَقالَ(ص) اِفْشاءُ السَّلامِ فِی الْعالَمِ)

آداب سلام

امام باقر(ع) می‌فرماید: "اَفْشُوا السَّلامَ؛ سلام خود را آشكار كنید. "2 منظور از افشای سلام، آشكار كردن آن است. "آشكار كردن سلام به این است كه به هركس برخوردید، سلام كنید، هر كه خواهد باشد ".

اسم خداوند است: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِک الْقُدُّوسُ السَّلَامُ»

مسأله 425ـ مستحب است: سواره به پیاده و ایستاده به نشسته و گروه اندک به گروه زیاد و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

مسأله 456- سلام كردن به ديگران مستحب، ولي جواب سلام واجب است.

مسأله 457- سلام كردن به كسي كه در حال خواندن نماز مي باشد، مكروه است.

مسأله 458- اگر كسي به نمازگزار سلام كند بايد همانطور كه او سلام كرده جواب دهد; مثلاً اگر گفته: «سلامٌ عليكم» در جواب بگويد: «سلامٌ عليكم» و اگر گفت: «سلام»، بگويد: «سلام».

مسأله 459- كسي كه نماز مي خواند، جايز نيست به ديگران سلام كند.

مسأله 460- جواب سلام واجب فوری است سلام را بايد فوراً جواب داد.

سیستانی مسأله 1512. فرد باید جواب سلام را چه در نماز و چه در غیر نماز، طوری بگوید که سلام کننده بشنود،

مسأله 461- اگر دو نفر، همزمان به يكديگر سلام كنند، بر هر كدام واجب است، جواب سلام ديگري را بدهد

سیستانی مسأله 1523. سلام کردن مستحب است و همان طور که گفته شد جواب سلام واجب است؛ ولی عباراتی مثل«سلامت باشید»، «التماس دعا»، «صبح بخیر»، «خیلی ممنون» و مانند آن جواب سلام محسوب نمی­شوند. همچنین تکان دادن سر یا دست، برداشتن کلاه و مانند آن برای جواب سلام کافی نیست

سیستانی مسأله 1513. اگر مجری رادیو یا تلویزیون به مخاطبین خود از برنامه غیر زنده ،سلام کند و مخاطبین به‌طور غیر حضوری از طریق رادیو یا تلویزیون، سلام وی را بشنوند، جواب سلام بر آنان واجب نیست؛ همچنین، جواب سلام نامه، پیامک، ایمیل و مانند آن واجب نیست. امّا اگر فرد در قالب یک ارتباط زنده مانند تماس تلفنی یا موبایل به دیگری سلام کند، به گونه‌‌ای که دو طرف صدای یکدیگر را به هنگام گفتگو، به‌طور مستقیم دریافت می‌‌کنند، جواب سلام لازم است.

مسأله 462- جواب سلام بچّه نيز واجب است و اگر غير مسلمان سلام كند در جواب فقط مي گويد: «سلام».

سیستانی مسأله 1517. اگر کسی به عدّه‏ای سلام کند، جواب سلام او بر همۀ آنان واجب است؛ ولی اگر یکی از آنان جواب دهد، کافی است، هرچند جواب دهنده که مخاطب فرد سلام کننده بوده، بچّۀ نابالغ ممیّز باشد

سخنرانی که از قبل از شروع سخنرانی، در اوّلین لحظۀ ملاقات، به جمع حاضر در آن مکان سلام می‌‌کند یا فردی که وارد مسجد یا مکانی دیگر می‌‌شود و به جمع حاضر در آن مکان سلام می‌‌کند یا مجری رادیو و تلویزیون که در اوّلین لحظۀ ملاقات، به مخاطبین حاضر در همان مکان، سلام می‌‌نماید و موارد دیگرِ مانند آن، جواب سلام او بر همۀ مخاطبین حاضر که به آنها سلام شده است، واجب می‌باشد؛ ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است

رعایت مراتب سلام گفتن

سلام كردن، مستحب و امری دلخواه است. هركس می‌تواند اول سلام گوید و از ثواب آن برخوردار شود، ولی بهتر است مراتب آن رعایت شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: "یُسَلّمُ الصَّغیرُ عَلَی الكبیر وَ المارُّ عَلَی القاعِدِ و القلیلُ عَلَی الْكَثیر؛ كوچك بر بزرگ، رهگذر بر نشسته و گروه اندك بر گروه بزرگ سلام كند. " در جایی دیگر نیز می‌فرماید: "یسَّلمُ الرّاكِبُ عَلَی الماشی وَ القائم عَلَی القاعد؛ سواره بر پیاده و ایستاده بر نشسته سلام كند ".

فراموش نكنیم: "البادی بِالسَّلام اَولی باِللهِ و بِرَسولِهِ؛ آن‌كه آغاز سلام كند، به خدا و رسولش نزدیك‌تر است. " همین‌طور "ألبادی بِالسَّلامِ بَریءٌ مِنَ الكِبْرِِ؛ آن‌كه سلام می‌كند، از تكبّر بر كنار است

آشكار كردن سلام چند حُسن دارد: اول اینكه كسی كه در پاسخ دادن كوتاهی كند، عذری نمی‌‌تواند داشته باشد. دوم اینكه نشانه فروتنی و تواضع است. سوم اینكه نشانه علاقه‌مندی شخص سلام دهنده به سلامتی و آغاز دوستی با طرف مقابل است.

سلامی كه زیرلب یا آهسته باشد، می‌تواند بیانگر اجبار یا فقط رفع مسئولیت باشد تا دیگران، فرد را بی‌ادب ندانند.

در آداب اسلامی، سلام كردن به چند گروه استحباب ندارد، از جمله:

اول‌ـ افرادی كه به دلیل اشتغال به برخی كارها، هنگام پاسخ گفتن سلام، ممكن است دچار مشكل شوند. برای مثال، امام صادق(ع) می‌فرماید: ثُلاثٌة لایُسلَّمون الماشی مَعَ الجنازة و الماشی اِلَی الجُمُعةَ و فی بَیت الحمّام لِمَن لا اَزار لَه. به سه كس سلام نكنید: كسی كه همراه جنازه می‌رود، كسی كه به نماز جمعه می‌رود و به كسی كه در حمام لباس بر تن ندارد.

همین‌گونه است وضعیت كسانی كه در حال خوردن یا در حال مسواك زدن هستند.چون جـواب سـلام، مشکل یا مناسب وضعیّت جواب دهنده نیست.

دوم‌ـ كسانی كه به سبب كارهای نامشروع و ناشایست، لیاقت دوستی و سلام كردن ندارند، مانند افراد شراب‌خوار، رباخوار و قمارباز. البته اگر سلام دادن در اصلاح و هدایت آنها مؤثر باشد، اشكال ندارد.

سوم‌ـ افرادی كه با سلام دادن به آنها ممكن است مفسده ایجاد شود، مانند: سلام دادن به زنان جوان. امام علی(ع) به زنان جوان سلام نمی‌‌كرد و می‌فرمود: "می‌ترسم آوازش مرا خوش آید و پاداش كمتری از آنچه می‌جویم، به من رسد ".

چهارم‌ـ به افراد غیرمسلمان هم نباید در حالت عادی سلام كرد، رسول گرامی اسلام (ص) فرمود:

(لا تَبْدَؤُا اَهْلَ الْکِتابِ بِالسَّلامِ فَاِنْ سَلَّمُوا عَلَیْکُمْ فَقُولُوا عَلَیْکُمْ)

آیا سلام کردن به خداوند جایز است؟ سلام به معنای طلب سلامتی برای مخاطب است که در مورد خداوند مفهومی ندارد.

و به بعضی از خصوصیات امام گواهی داده است. السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَمِينَ اللّٰهِ فِي أَرْضِهِ، وَحُجَّتَهُ عَلَىٰ عِبادِهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ، أَشْهَدُ أَنَّكَ جاهَدْتَ فِي اللّٰهِ حَقَّ جِهادِهِ، وَعَمِلْتَ بِكِتابِهِ، وَاتَّبَعْتَ سُنَنَ نَبِيِّهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ حَتّىٰ دَعاكَ اللّٰهُ إِلىٰ جِوارِهِ فَقَبَضَكَ إِلَيْهِ بِاخْتِيارِهِ، وَأَلْزَمَ أَعْداءَكَ الْحُجَّةَ مَعَ مَا لَكَ مِنَ الْحُجَجِ الْبالِغَةِ عَلَىٰ جَمِيعِ خَلْقِهِ- تا خدا تو را به جوارش خواند و با اختیارش تو را به سوی خود قبض روح نمود و دشمنانت را ملزم به دلیل کرد، با آنچه تو راست از دلیل‌های رسا بر همه مخلوقاتش.

۲. سپس بیش‌ترین توجه را متوجه دعا و درخواست‌های مشروع و آن‌چه موجب سعادت و کمال و کرامت انسانی است، کرده. اللّٰهُمَّ فَاجْعَلْ نَفْسِي مُطْمَئِنَّةً بِقَدَرِكَ آرام در برابر تقدیرت ، راضِيَةً بِقَضائِكَ خشنود به قضایت ، مُولَعَةً بِذِكْرِكَ وَدُعائِكَ -حریص ، مُحِبَّةً لِصَفْوَةِ أَوْلِيائِكَ عاشق به برگزیده دوستانت ، مَحْبُوبَةً فِي أَرْضِكَ وَسَمائِكَ - محبوب ، صابِرَةً عَلَىٰ نُزُولِ بَلائِكَ، شاكِرَةً لِفَواضِلِ نَعْمائِكَ - فزونی ، ذاكِرَةً لِسَوابِغِ آلائِكَ -یادکنندۀ عطاهای کاملت ، مُشْتاقَةً إِلىٰ فَرْحَةِ لِقائِكَ شادی لقایت ، مُتَزَوِّدَةً التَّقْوىٰ لِيَوْمِ جَزائِكَ توشه برگیرنده تقوا ، مُسْتَنَّةً بِسُنَنِ أَوْلِيائِكَ پیرو روش‌های ، مُفارِقَةً لِأَخْلاقِ أَعْدائِكَ جداکننده (خویش)، مَشْغُولَةً عَنِ الدُّنْيا بِحَمْدِكَ وَثَنائِكَ.

۳. آن‌گاه به راز و نیاز با پروردگار بی‌نیاز پرداخته است. اللّٰهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ الْمُخْبِتِينَ إِلَيْكَ والِهَةٌ، وَسُبُلَ الرَّاغِبِينَ إِلَيْكَ شارِعَةٌ، وَأَعْلامَ الْقاصِدِينَ إِلَيْكَ واضِحَةٌ، وَأَفْئِدَةَ الْعارِفِينَ مِنْكَ فازِعَةٌ، وَأَصْواتَ الدَّاعِينَ إِلَيْكَ صاعِدَةٌ، وَأَبْوابَ الْإِجابَةِ لَهُمْ مُفَتَّحَةٌ، وَدَعْوَةَ مَنْ ناجاكَ مُسْتَجابَةٌ، وَتَوْبَةَ مَنْ أَنابَ إِلَيْكَ مَقْبُولَةٌ، وَعَبْرَةَ مَنْ بَكَىٰ مِنْ خَوْفِكَ مَرْحُومَةٌ، وَالْإِغاثَةَ لِمَنِ اسْتَغاثَ بِكَ مَوْجُودَةٌ ، وَالْإِعانَةَ لِمَنِ اسْتَعانَ بِكَ مَبْذُولَةٌ ، وَعِداتِكَ لِعِبادِكَ مُنْجَزَةٌ، وَزَلَلَ مَنِ اسْتَقالَكَ مُقالَةٌ، وَأَعْمالَ الْعامِلِينَ لَدَيْكَ مَحْفُوظَةٌ، وَأَرْزاقَكَ إِلَى الْخَلائِقِ مِنْ لَدُنْكَ نازِلَةٌ، وَعَوائِدَ الْمَزِيدِ إِلَيْهِمْ واصِلَةٌ، وَذُنُوبَ الْمُسْتَغْفِرِينَ مَغْفُورَةٌ، وَحَوائِجَ خَلْقِكَ عِنْدَكَ مَقْضِيَّةٌ، وَجَوائِزَ السَّائِلِينَ عِنْدَكَ مُوَفَّرَةٌ، وَعَوائِدَ الْمَزِيدِ مُتَواتِرَةٌ، وَمَوائِدَ الْمُسْتَطْعِمِينَ مُعَدَّةٌ، وَمَناهِلَ الظِّماءِ [لَدَيْكَ] مُتْرَعَةٌ .

۴. سپس فرازهای بسیار آموزنده و جالبی برای تعلیم و تربیت افراد مورد استفاده و آموزش قرار گرفته است. اللّٰهُمَّ فَاسْتَجِبْ دُعائِي، وَاقْبَلْ ثَنائِي، وَاجْمَعْ بَيْنِي وَبَيْنَ أَوْلِيائِي، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَعَلِيٍّ وَفاطِمَةَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ إِنَّكَ وَلِيُّ نَعْمائِي، وَمُنْتَهَىٰ مُنايَ، وَغايَةُ رَجائِي فِي مُنْقَلَبِي وَمَثْوَايَ. أَنْتَ إِلٰهِي وَسَيِّدِي وَمَوْلايَ اغْفِرْ لِأَوْلِيائِنا، وَكُفَّ عَنَّا أَعْداءَنا، وَاشْغَلْهُمْ عَنْ أَذَانَا، وَأَظْهِرْ كَلِمَةَ الْحَقِّ وَاجْعَلْهَا الْعُلْيَا، وَأَدْحِضْ كَلِمَةَ الْبَاطِلِ وَاجْعَلْهَا السُّفْلىٰ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.

امام سحاد با این زیارت ،درس‌های بزرگی را به همه انسان‌های وارسته و خداجوی یاد داده است:

۱. درس توحید؛

۲. درس امامت و ولایت؛

۳. درس اخلاق و تعلیم و تربیت؛

۴. درس ادب و تواضع و... .