وظايف منتظران امام زمان(عج)

وظايف منتظر امام زمان(عج):

1. اولين شرط انتظار؛ معرفت است تا انسان ميهمان خود را نشناسد و از خصوصيات خوب او مطلع نباشد منتظر او نخواهد شد. كساني كه آن حضرت را نمي شناسند مانند كفار و يا اهل اديان ديگر، هرگز انتظار او را نمي كشند اما كساني كه او را مي شناسند و ارزش او را مي شناسند و مقام او رامي دانند منتظر او مي مانند.

كساني كه امام زمان(عج) را نمي شناسند اگر چه به ظاهر مسلمان باشند چنانچه در اين حال بميرند در حال جاهليت از دنيا رفته اند. چنانكه پيامبر اكرم(ص) فرمود: من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميته جاهليه؛ هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهليت از دنيا رفته است (بحارالانوار، ج 32، ص 331).

بنابراين اولين شرط انتظار، ايجاد معرفت در مورد امام زمان است و طبيعي است كه هر مقدار معرفت انسان نسبت به امام زمان بيشتر باشد انسان ارزش او را بيشتر درك خواهد كرد و به عظمت او بيشتر پي خواهد برد و بيشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالي كه افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت هرگز احساس تشنگي و عطش نسبت به وجود مقدس آن حضرت نخواهند داشت

البته شناخت امام زمان دو گونه است. اول، شناخت تاريخي وجود آن حضرت مانند اينكه امام دوازدهم است و تاريخ ولادتش در چه سالي است و مانند آن. اما گونه ديگر شناخت امام زمان(ع)، شناخت مقام نورانيت آن حضرت است كه اين شناخت كار هر كسي نيست و ظرفيت و لياقت زيادي مي خواهد. و در حقيقت اصحاب خاص امام زمان(ع) كساني هستند كه آن حضرت را به مقام نورانيت شناخته اند براي آگاهي از مقام عظيم امامت رجوع به زيارت جامعه كبيره و تأمل در معاني عميق و عجيب آن توصيه مي شود.

همچنين خواندن كتب معتبري كه در مورد امام زمان(ع) نوشته شده است مي تواند انسان را تا حدي به مقام و عظمت امام زمان(ع) آشنا سازد.

2. محبت به امام زمان(ع)؛ و محبوب ساختن او  وظيفه ديگري است كه منتظران آن حضرت بايد در خود ايجاد كنند و آن را افزايش دهند. بديهي است كه تا انسان از ميهمان خويش خوشش نيايد و نسبت به او محبت نداشته باشد هر چند هم كه او رابشناسد نمي تواند واقعا منتظر آمدن او باشد در قرآن كريم مي فرمايد:قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده في القربي ؛ (شوري، آيه23).

3. ايجاد سنخيت با امام زمان(ع)؛ منتظران واقعي وضعيت روحي و فكري و عملي خود با به گونه اي سامان مي دهند كه سنخيت كاملي با امام زمان(ع) داشته باشند. آيا مي توان منتظر قدوم كسي بود و با او مشابهت و سنخيت نداشت؟ آيا مي توان محبت كسي را داشت اما با او هيچ سنخيت و مشابهتي نداشت؟ ايجاد سنخيت با امام زمان از طريق تقويت ايمان و تقوا و فضايل اخلاقي و درجات معنوي حاصل مي شود.

طبيعي است كه هر چقدر اين سنخيت بيشتر باشد محبت آن حضرت به انسان بيشتر خواهد شد و محبت انسان نيز به آن حضرت افزون تر خواهد گشت.

4. ارتباط با منتظران ديگر؛ منتظر امام زمان مي داند كه برنامه آن حضرت يك برنامه جهاني است و بايد ياوران زيادي داشته باشد تا حركتش پيروز شود. بنابراين به فكر گسترش ياران و منتظران آن حضرت خواهد افتاد و باارتباط با آنها به تقويت روحيات ايماني خود و ديگران خواهد پرداخت تا بر اساس تعاونوا علي البرّ و التقوي به كمك مؤمنان منتظر ديگر خود را آماده ظهور حضرت بنمايد.

5. دعا براي تسريع در ظهور امام زمان(ع)؛ منتظر واقعي هر لحظه انتظار محبوب را مي كشد و از خدا مي خواهد كه هر چه زودتر او را برساند بنابراين دعاي فراوان براي فرج آن حضرت از وظايف هميشگي منتظرآن حضرتش مي باشد. دعاي براي تسريع در فرج امام زمان مورد توصيه آن حضرت نيز مي باشد.

6. ارتباط با امام زمان(ع) به شكل هاي مختلف؛ اگر انسان منتظر محبوب خويش را نيابد سعي مي كند عدم دوري محبوب خويش را از طريق ديگري مانند تلفن و نامه جبران نمايد تا اگر به ملاقات او موفق نشده است لا اقل ارتباط ضعيفي با او داشته باشد. همچنين منتظر امام زمان وقتي موفق به زيارت آن حضرت نمي شود از طريق خواندن دعاي ندبه، زيارت آل ياسين، دعاي عهد كه از طرف بزرگان بسيار توصيه شده است، و نيز از طريق رفتن به مسجد جمكران ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مي كند.

دعاهایی که در زمان غیبت توصیه شده است

در رابطه با امام زمان علیه‌السلام، دعا‌ها و زیارت‌های فراوانی نقل شده که در کتب ادعیه و به‌خصوص در کتابی به نام صحیفه مهدیه گرد آمده است. به بعضی از این دعا‌ها و زیارت‌ها اشاره می‌شود:

۱. دعای ندبه

صدرالاسلام همدانی در کتاب تکالیف‌الأنام

علامه مجلسی نیز در کتاب زادالمعاد با سند معتبر از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: قرائت دعای ندبه در اعیاد چهارگانه ـ روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر ـ مستحب است.[

۲. دعا برای ظهور امام زمان علیه‌السلام در روز جمعه

شیخ طوسی این دعا را در مصباح‌ المتهجد چنین نقل کرده است: اللهم اجعل صلاتک و صلواتِ ملائکتکَ و رسلکَ وعلی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم یا بگوید: اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم.[مصباح‌المتهجد، شیخ طوسی، ص‌28۴.]

از حضرت صادق (ع) منقول است هر که در روز جمعه بعد از نماز صبح بگوید

 اَللّهُمَّ اجْعَلْ صَلَواتِکَ وَ صَلَواتِ مَلائِکَتِکَ وَ حَمَلَهِ عَرْشِکَ

 تا یک سال هیچ گناهی بر او نوشته نشود.

(بحار الانوار ج ۸۹ ، ص ۳۵۴)

۳. صلوات ضراب اصفهانی

شیخ طوسی در مصباح‌المتهجد می‌گوید: این صلوات از حضرت صاحب‌الزمان نقل شده که در مکه به دست ابوالحسن ضراب رسیده است. فراز آغازین این دعا چنین است: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ حُجَّةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ البلدالامین، کفعمی، ص120.]  این دعا در چند کتاب از کتاب‌های معتبر روایت شده است و همیشه می‌توان آن را خواند.

۴. صلوات بر امام زمان علیه‌السلام

در کتاب مصباح‌المتهجد از امام حسن عسکری علیه‌السلام صلواتی نقل است که در آن حضرت به یک‌یک معصومین علیهم‌السلام صلوات فرستاده وقتی به امام مهدی علیه‌السلام می‌رسند چنین می‌فرمایند:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى وَلِیِّكَ وَ ابْنِ أَوْلِیَائِكَ الَّذِینَ فَرَضْتَ طَاعَتَهُمْ وَ أَوْجَبْتَ حَقَّهُمْ ‏.[مصباح‌المتهجد، شیخ طوسی، ص۴۰۵.]

۵. دعای فرج

مرحوم کفعمی در کتاب البلدالامین دعایی را نقل می‌کند که امام عصر، این دعا را به مردی زندانی یاد داد. او پس از خواندن این دعا، از زندان آزاد شد. عبارت دعا این‌چنین است:

اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْكَشَفَ الْغِطَاءُ وَ البلدالامین، کفعمی، ص۶07؛]

۶. دعای افتتاح

علامه مجلسی می‌گوید: با سند معتبر روایت شده که امام عصر، خطاب به شیعیان فرمود: این دعا را در تمام شب‌های ماه مبارک رمضان بخوانید؛ زیرا فرشتگان به آن گوش فرا می‌دهند و برای خواننده این دعا، طلب بخشش می‌کنند. فراز آغازین این دعا چنین است:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِكَ ….[زادالمعاد، علامه مجلسی]

۷. دعای غریق

امام صادق علیه‌السلام در روایتی به یکی از اصحابش فرمود: در زمان غیبت، بر دعای غریق مداومت داشته باشید. راوی پرسید: دعای غریق چگونه است؟ حضرت فرمود: این چنین است:

یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک.[ اثبات الهداة، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۴7۵، ح۶.]

۸. دعای اللهم عرفنی نفسک

زراره از امام صادق علیه‌السلام پرسید: اگر من زمان غیبت را درک کردم و در آن زمان واقع شدم، چه کاری انجام دهم؟ حضرت فرمود: ‌ای زراره! اگر این زمان را درک کردی، پیوسته این دعا را بخوان:

اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ.[ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۴۶، ح70.]

۹. دعای عهد

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: هرکس چهل صبح دعای عهد را بخواند از یاوران حضرت قائم خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبر بیرون می‌‌آورد تا در خدمت آن حضرت باشد و حق تعالی به هرکلمه از این دعا هزار حسنه به او عطا می‌کند و هزار گناه او را می‌بخشد.[ زادالمعاد، علامه مجلسی، ص۴88؛ البلد‌الامین، کفعمی، ص‌ 124.] آنجا که عرض می‌شود:

اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِیِّ الرَّفِیعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ

۱۰. زیارت آل‌یاسین

این زیارت دارای مضمون عالی و محتوای ارزنده‌ای است. این زیارت مورد تأکید امام زمان است و خود می‌فرماید: هرگاه خواستید توجه کنید به وسیله ما به سوی خداوند و به سوی ما پس چنین بگویید ـ چنان که خدای تعالی فرموده است ـ سلام علی آل‌یاسین، السلام علیک یا داعی الله و ربّانی آیاته [ م.فاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی.]

۱۱. دعای سلامتی امام زمان علیه‌السلام

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان این دعا را در اعمال شب ۲۳ ماه مبارک رمضان ذکر کرده است که چنین گفته می‌شود:

اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیِّكَ الحُجَةِ بنِ الحَسَنِ.[ مکیال‌المکارم، سید محمدتقی موسوی اصفهانی، ج2.]

۱۲. دعای توفیق طاعت

این دعا در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی چنین آمده است:

اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ

7. ياد فراوان حضرت؛ ياد كردن از محبوب عادت ديرينه منتظران عاشق است كه چندي منتظر محبوب خويش هستند اما نتوانسته اند پس از مدتها انتظار او را ببينند و حال خود را لا اقل با ياد او و نام او آرام مي كنند. به ياد آوردن امام عصر و عنايت او به شيعيان با ذكر احاديث، كرامات، مقام امام و عنايت امام به شيعيان وظيفه ديگري است كه منتظران واقعي احساس مي كنند و بدين طريق همواره نام و ياد آن حضرت را زنده نگه مي دارند.

8. دادن صدقه براي سلامتي آن عزيز و يا حواله نمودن ثواب هايي براي آن حضرت

9. رفع شبهه و مبارزه با شبهه افكنان درباره وجود، طول عمر و آثار وجودي آن حضرت در بين منتظران.

10. اميدواري بر قيام و انقلاب آن يوسف زهرا(س) و اميد دادن به ديگران

11. ايجاد آمادگي دائم رزمي براي ظهور حضرت چنانكه در روايت آمده است: ليعدن احدكم لخروج القائم و لو سهما؛ هر يك از شما براي قيام قائم(عج)بايد آماده گردد هر چند با تهيه يك تير باشد (بحارالانوار، ج 52، ص 366، ح 146).

منتظران و ياوران مصلح جهاني بايد خود صالح باشند؛ بنابراين براي فراهم كردن زمينه ظهور حضرتشان، ما بايد از خود آغاز كنيم و با اراده اي محكم، عزمي راسخ و برنامه اي دقيق به اصلاح افكار و انديشه ها و نيز تغيير و اصلاح رفتار و كردارمان بپردازيم و با آگاهي ازوظايف عملي و گسترش شناخت خود از مباني ديني و معرفتي، در راه تقويت بنيه اعتقادي و اخلاقي خويش، تلاش و كوشش كنيم. و در يك جمله با اجتناب از معاصي، لغزش ها و گناهان و انجام دادن واجبات و وظايف ديني ـ در هر محيطي كه هستيم ـ به خودسازي اقدام كنيم و باتوبه از اعمال گذشته، قلب خويش را براي تجلّي نور الهي آماده سازيم. بنابراين گناهان گذشته ـ هر چند زياد باشد ـ نمي تواند مانع مهمي در راه رشد و كمال و پيوستن به جرگه منتظران و ياوران واقعي امام زمان(عج) باشد. پس با توبه واقعي، مي توان سيئات و بدي هاي گذشته را به حسنه و نيكي تبديل كرد و به اصلاح گذشته همت گماشت.

قرآن راجع به حضرت مهدي(ع) و اصحاب ايشان مي فرمايد: الدين ان مكناهم في الارض اقاموا الصلاه و آتوا الزكاه و آمرو بالمعروف و نَهوا عن المنكر؛ كساني كه اگر در زمين به آنان توانايي دهيم، نماز را به پا داشته و زكات را [به مستحق [مي بخشند و به معروف امر نموده و از منكر نهيمي كنند (حج، آيه 41).

امام باقر(ع) در تفسير اين آيه مي فرمايد: اين آيه براي آل محمد و مهدي(ع) و اصحاب او است.

در نتيجه اگر ما هم مي خواهيم از اصحاب و ياران آن حضرت باشيم، بايد به اين امور اهتمام ورزيم. در اين رابطه به راه كارهاي زير توجه فرماييد:

1. ارتباط معنوي خود را با خداي متعال تقويت كنيد؛

2. نمازهاي يوميه را در اول وقت و حتي المقدور به جماعت بخوانيد؛

3. سعي كنيد در نماز حضور قلب داشته باشيد و هميشه خود را در محضر خداوند متعال بدانيد؛

4. از هر گونه گناه و معصيتي اجتناب كنيد؛

5. حجاب، متانت و وقار خود را كاملاً رعايت كنيد؛

6. بدانيد كه هر هفته، نامه اعمال شما به حضور امام زمان(عج) عرضه مي شود و مورد بررسي قرار مي گيرد؛

7. اكنون كه در دوران تحصيل علم هستيد، بيشترين توجه خود را به درس و موفقيت تحصيلي داشته باشيد؛

8. با مطالعه كتاب هايي كه درباره امام زمان(ع)، آگاهي و شناخت خود را در اين زمينه تعميق و گسترش بخشيد؛