ویژگی های شخص کریم

خداوند تقوا را معیار کرامت قرار داده و بیان کرده که مطلب کریم نیلوبلاگ ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست؛

 کرامت چیست؟ کرامت از واژه کرم معادل فارسی ندارد؛ هر چند که آن را به «ارجمند»، «گرامی»، «بخشنده»، «جوانمرد»، «سخاوتمند» و «بزرگوار» و مانند آن معنا کرده اند.( لغت نامه دهخدا، واژه «کریم» و دیگران)   کریم یعنی جامع فضایل و خیرات نیک

خداوند دست کم ۲۷ بار واژه کریم را در قرآن به کاربرده است که فقط در دو آیه، یکی به عنوان اسم خدا( نمل، آیه۴۰) و دیگری به عنوان صفت خداوند (انفطار، آیه ۶)، است. کریم در قرآن، برای وصف رسول، کتاب الله (قرآن)، عرش، ملک، مقام، رزق، اجر، قول، ذکر شده

در روایاتی که در آنها اسمای خداوند احصا شده، کریم یکی از۹۹ اسم حسنای الهی است که در روایتی از امام صادق علیه السلام، کریم یکی از ۳۶۰ اسم خداوند است).

این کرامت در قرآن در برابر واژه اهانت در آیات ۱۵ و ۱۶ سوره فجر و آیه ۱۸ سوره حج به کار رفته است: وَمَنْ یُهِنْ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُکْرِمٍ ؛ البته برخی آن را در برابر واژه دنائت به معنای پستی دانسته است که در این صورت کرامت به معنای بلندی و عظمت و بزرگی است

کرامت بازتاب تقوا است

خداوند درباره فرشتگان دارد که آنان «عباد مکرم» الهی هستند(انبیاء، آیه ۲۶)؛ هم چنین در آیه ۷۰ سوره اسراء می فرماید: وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی‌آدَمَ؛ هر آینه به راستی که ما بنی آدم را تکریم کردیم.

مطلب ویژگی نیلوبلاگ مطلب های نیلوبلاگ مطلب شخص نیلوبلاگ کریم

   1- صبر و شکیبایی : یکی از برآیندها و بازتاب های کرامت شخص، در صبر شدید است؛ به این معنا که در مشکلات و مصیبت های سخت و امور مکروه و ناخوشایند به شدت اهل صبر است و فزع و جزع نمی کند. از همین روست که امیرمومنان علی(ع) می فرماید: الکرم حسن الاصطبار؛ بزرگواری و کرم به نیکویی صبر و شکیبایی بسیار است.( تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۲۸۰)

    2-رفق و مدارا: رفق و مدارا کردن در برابر کسانی که در حق او بدی می کنند از دیگر نشانه های اهل کرامت است. پیامبر(ص) در این باره می فرماید: الرِّفق کرم؛ رفق و نرم خویی کرامت است.( بحار الانوار، ج ۶۹ ، ص ۴۱۴) امیرمومنان علی(ع) نیز می فرماید: الرفق بالإتباع من کرم الطباع؛ نرم خویی و ملاطفت با بستگان و همراهان از کرامت طبایع و سرشت هاست

    3-نرمی : از دیگر نشانه های کریم نرمی در برابر قساوت و سنگدلی است. امام امیرمومنان علی(ع) می فرماید: الکریم یلین اذا استعطف واللئیم یقسوا إذا ألطف؛ شخص کریم هرگاه به او مهر و محبت می‌شود، نرم می‌گردد و فرومایه و پست، هرگاه با او به نرمی و ملاطفت رفتار شود، سخت می‌شود.(بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۴۱) إنّ من الکرم لیّن الکلام؛ نرم و لین بودن سخن، از کرامت و بزرگواری است. مالکیت بر زبان و بذل احسان: امام علی(ع) می فرماید: الکَرَمُ ملک اللِّسان وبذل الإحسان؛ کرم و بزرگواری، مالک بودن زبان و بذل احسان است.

    4-اخلاق نیکو : از دیگر نشانه های کرامت انسانی نیکویی خلق و پرهیز از پستی است. امام علی(ع) می فرماید: الکرم حسن السجیّه واجتناب الدَنیّه؛ کرم و بزرگواری نیکویی خلق و پرهیز از پستی است. (غررالحکم و دررالکلم، ج ۱، ص ۸۱)

   5- عفو، گذشت و صفح: امام علی(ع) می فرماید: الکریم إذا قدر صفح وإذا ملک سمح وإذا سئل انجح»؛ کریم و بزرگوار هرگاه قدرت (بر انتقام) پیدا کند، گذشت می‌کند و هرگاه مالی به دست آورد، بخشش می‌کند و هرگاه چیزی از او خواسته شود، برآورده می‌سازد. (غررالحکم و دررالکلم، ج ۱، ص ۶۷)

    6-نداشتن حسد : امام علی(ع) نداشتن حسد را از نشانه ها و خصوصیات شخص کریم معرفی دانسته و می‌فرماید: «الکریم بریٌء من الحسد»؛ کریم و بزرگوار، از رشک و حسد بیزار است.

    7-تغافل : تغافل و خود را به غفلت زدن را از اوصاف کریم و نشانه های آن است. امام علی(ع) می فرماید: «الکریم یتغافل وینخدع»؛ آدم کریم و بزرگوار، خود را به غفلت می‌زند و به ظاهر فریب می‌خورد

تغافل، عبارت است از این‌که انسان، از مطلبی آگاهی داشته باشد و به خاطر مصلحت، خود را غافل و بی خبر نشان دهد و به گونه‌ای رفتار کند که طرف مقابل گمان برد؛ او بی خبر است و بدین وسیله، رشته محبت و دوستی میان او و آن شخص گسسته نمی‌شود و رقابت حسنه به سردی نمی‌گراید.

    8-شاکر بودن : از نشانه های دیگر اهل کرامت شکرگزاری اوست. امام علی(ع) می‌فرمایند: «الکریم یشکر القلیل واللئیم یکفر الجزیل»؛ شخص کریم به عطای کم هم شکر می‌گذارد و شخص پست، زیاد را هم کفران می‌کند. (میزان الحکمه, ج۶, ص۲۶۸۶. ۲۳)

9-نماز شب : نماز شب و شب زنده داری، نشانه کرامت و کریم بودن مؤمن است. امام باقر(ع) می‌فرمایند: «کرم المؤمن صلاته وقیامه باللیل»؛ کرامت مؤمن در شب‌زنده‌داری و نماز شب است.( مشکاه الأنوار للطبرسی، ص ۱۸۱)

10-برآوردن حاجت دیگران : امام علی(ع) در این باره می فرماید: «الکریم إذا ایسَرَ أسعف و إذا عسر خفَّفَ»؛ کریم کسی است که چون دستش (از نظر مالی) باز باشد، حاجت مردم را روا کند و چون تنگدست باشد، عطا را سبک و کمتر کند(و یکسره ترک نکند).

    11-گشاده رو بودن : از دیگر نشانه های کریم خوشرویی و گشاده رویی اوست. امام علی(ع) در این باره می فرماید: «یُستَدَلُّ علی کرم الرجل بحُسنِ بشره وبذل بِرّه»؛ بر کرم مرد، به خوشرویی او و بذل احسانش استدلال می‌شود.( تحف العقول، ص ۷۴)

    12-نداشتن کینه : امام علی(ع) می فرماید: «لایکون الکریم حقوداً»؛ شخص کریم، کینه ورز و اهل حقد نخواهد بود.(میزان الحکمه، ج ۱، ص ۶۴۹)

    13-نیکی کردن به والدین : امام علی(ع) می فرماید: «و بِرّ الوالدین من کرم الطبیعه»؛ از کرامت و داشتن طبع کریم آن است که به پدر و مادر نیکی کنید.( (بحارالانوار/ ج ۲۱/ ص ۳۷۶)

    14-امین بودن: امام علی(ع) می فرماید: «حفظ الرجل أخاه بعد وفاته فی ترکته کرم»؛ حفظ کردن ترکه و دارایی برادر مؤمن، پس از مرگ، از کرامت و بزرگواری است.( بحار الأنوار ، العلامه المجلسی، ج ۷۵ ، ص ۲۰۶)

    15-گریستن بر زمان از دست رفته: امام علی(ع) می فرماید: «من الکرم بکائه علی ما مضی من زمانه وحنینه إلی أوطانه وحفظ قدیم إخوانه»؛ از بزرگواری و کرامت است، گریستن انسان بر زمان از دست رفته‌اش و اشتیاق او به زادگاهش و حفظ کردن دوستان و برادرانش.( (بحار الأنوار، جلد ۷۴ صفحه ۲۶۴)

    16-مقدم داشتن آبرو بر مال: امام علی(ع) می فرماید: «الکرم إیثار العرض علی المال واللوم إیثار المال علی الرجال»؛ بزرگواری به برگزیدن آبروست و بر دارایی و پستی برگزیدن دارایی است بر مردان.(غرر الحکم، آمدی،ج ۱،ص ۹۴۳)

    17-بی ارزشی دنیا: امام علی (ع) می فرماید: «من کرمت نفسه صغرت الدنیا فی عینیه»؛ کسی که نفس او نزدش گرامی است، دنیا در نظرش کوچک است.( غرر الحکم و درر الحکم، ، ج ۱، ص ۴۵۱)

    18-عدالت پیشگی در حکومت : امام علی(ع) می فرماید: الکریم یعفو مع القدره، ویعدل فی أمره ویکفّ إساءته ویبذل إحسانه؛ کریم و بزرگوار، در زمان قدرتمندی گذشت می‌کند و به هنگام حکومت، عدالت پیشه می‌کند و از بدی کردن باز می‌ایستد و احسان خود را نثار می‌کند.( میزان الحکمه, ج۶, ص۲۶۸۶)

    19-جود و بخشش : امام علی(ع) می فرماید: الجود من کرم الطبیعه والمَنُّ مفسدهٌ للضیعه؛ جود از گرامی بودن خصلت و طبیعت سرچشمه می‌گیرد.(غرر الحکم، بخش ۶، حدیث ۵۱۰)

20-    کم شدن اختلاف با مردم » امام علی(ع): من کرمت نفسه قلِّ شقاقه وخلافه؛ کسی که نفسش گرامی باشد، جدایی و ناسازگاریش با مردم کم است.( آمدی، غررالحکم، ج۵، ص۴۵۱)

    21-    صله رحم : امام علی (ع) می فرماید: ثمره الکرم صله الرحم؛ ثمره و میوه کرم (و بزرگواری)، پیوند با خویشان است.(غرر الحکم)

   22- نیکو شدن کار و عمل انسان : امام علی(ع) می فرماید: من کَرُمَ أصلُه حسُنَ فِعلُه؛ کسی که اصل و ریشه¬اش کریم باشد، اعمالش نیکو می‌گردد. آن حضرت (ع) هم چنین می فرماید: علیک مکارم الاخلاق واصطناع الرجال فانّهما یقیان مصارع السوء ویوجبان الجلاله؛ بر تو باد به خصلت های گرامی، و احسان کردن به مردم؛ زیرا که این دو از افتادن در بدی باز می‌دارند و موجب جلالت و بزرگی خواهند بود.(غرر الحکم)

    23-تحمل کردن آزار و اذیت دیگران : امام علی(ع) می فرماید: احتمال الدینه (الاذبه) من کرم السجیه؛ از طبیعت و سرشت کریم این است که اذیت دیگران را تحمل می‌کند. (غرر الحکم)

  24-داشتن زاد و راحله نیکو در سفر: پیامبر(ص) می فرماید: «من کرم الرجل أن یطیب زاده فی السفر»؛ کرامت مرد آن است که در سفر، زاد و راحله نیکو و پاکیزه داشته باشد.( مستدرک الوسائل ، المیرزا حسین النوری الطبرسی، ج ۸ ، ص ۲۱۶)

   25- گرامی داشتن مهمان : امام علی(ع) می فرماید: «من کرم الأخلاق برّ الضیف»؛ نیکی کردن به میهمان، از کرائم اخلاق است.

ثمره کریم بودن

      1-  وسعت و رزق: امام علی(ع) می فرماید: من کرم خُلُقه إتَّسع رزقُه؛ کسی که خلق و خویش کریم و گرامی باشد، روزیش فراخ گردد. (غرر الحکم)

   2- گرفتار ترس و وحشت نشدن : امام علی(ع) می فرماید: ما أوحش کریم؛ آدم کریم هیچ¬گاه وحشت¬زده نشود. (غرر الحکم)

   3- شادمان بودن نزد خداوند و داشتن هیبت و شکوه نزد مردم : آن حضرت(ع) هم چنین می فرماید: الکریم عند الله محبورٌ مثاب؛ شخص کریم و بزرگوار در پیشگاه خدا شادمان بوده و پاداش دارد و نزد مردم محبوب و دارای هیبت و شکوه است. (غرر الحکم)

چه عواملی کرامت انسانی را تهدید می کند؟

1. غفلت و از خود بی گانگی: قرآن کریم در این باره می فرماید: "وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُون

2. هوای نفس:

قرآن می فرماید: "ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلین"؛[5] سپس او را به پایین‏ترین مرحله بازگرداندیم.

3. دنیا پرستی:

امام علی (ع) فرمود: "من کرمت علیه نفسه، هانت علیه شهواته"؛[10] هر کس کرامت نفس داشته

4. فقر: شاید هیچ پدیده ای به اندازه فقر زمینه ساز لگد مال شدن عزت نفس انسان ها نباشد. این مسئله واقعیتی انکار ناپذیر است؛ چرا که به واسطه تنگ دستی و فقر، کرامت نفس و حرمت انسان ها مخدوش خواهد شد؛ از این رو است که علی (ع) می فرماید: "اللهم صن وجهی بالیسار، ولاتبذل جاهی بالاقتار"؛[11] خدایا آبرویم را با بی نیازی حفظ کن و با تنگ دستی منزلت اجتماعی مرا کاهش مده. و یا می فرماید: "انّ الفقر مذلّة للنفس..."؛[12] و " الفقر موت الاکبر"؛[13] این که در روایت آمده است: "کاد الفقر ان یکون کفراً"[14] شاید اشاره به همین نکته باشد.

4. طمع: یکی از موانع عمده دست یابی به کرامت انسانی طمع ورزی است. ای بسا که انسان طمع کار برای دست یابی به خواسته هایش، خود را در برابر هر چیزی خوار و ذلیل کند؛ از این رو است که امام می فرماید: "من طمع ذل