اهمیت مقام والدین بر اساس آیات و روایات

خدای امرنموده است بهرفرزندان

که واجب است شمارابه والدین احسان

مباد آنکه پدر را زخود برنجانید

مباد امر خداوندرا سبک دانید

پس از اجابت امر خدای بی همتا

سفارش است به تکریم مادر وبابا

هماره باش پدر را غلام حلقه بگوش

پی رضای پدر در تمام عمر بکوش

اگر پدر زتو ناراضی است وای به تو

به پیشگاه خدا شاکی است وای به تو

رضایت پدر ما رضای دادار است

خدا رضایت اورا زما خریدار است

اگر پدر زتو راضی نشد ویا مادر

گمان مدار که راضی شود زتو داور

بود وجود پدرمادرت به سر برکات

نمای هدیه به روح وروانشان صلوات

وَ قَضی رَبُّک اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ اِحْسانا

در سیزده جای قرآن خدای سبحان در مورداهمیت مقام والدین سخن میگوید

1- اسراء 23 و 24: و قَضى‏ رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً، إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ اَلْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماًوَ اِخْفِضْ لَهُما جَناحَ اَلذُّلِّ مِنَ اَلرَّحْمَهِ وَ قُلْ رَبِّ اِرْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً

پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید، هر گاه یکى از آنها- یا هر دو آنها- نزد تو، به سن پیرى برسند کمترین اهانتى به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن، و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آنها بگو.

بالهاى تواضع خویش را در برابرشان از محبت و لطف فرود آر، و بگو پروردگارا همانگونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند مشمول رحمتشان قرار ده.

در این دو آیه بخشى از وظایف فرزندان در برابر پدر و مادر مشخص گشته که عبارتند از: 1- احسان و نیکى به آنها؛ (مصادیق احسان عرفاً و عقلاً مشخص است از قبیل: هدیه دادن به آنها، برآوردن حاجات آنها، انجام دستورات، رابطه گرم و صمیمى و...)؛ 2- ادب در گفتار؛ (پرهیز از سخنان ناخوش‏آیند و تند و خشن و هم‏چنین پرهیز از بلند کردن صداى خود در مقابل آنها (بنى اسرائیل، آیه 24) که عبارتند از: 3- تواضع و فروتنى در مقابل آنها؛ این مسأله به حدى مهم است که از آن به گستراندن بالِ ذلت در مقابل آنها تعبیر شده؛ 4- دعاهاى خیر به آنها

2- انعام 151 : ........و بالوالدین احسانا

3 – لقمان 14 : ان اشکر لی و لوالدیک

4- مریم 14 : و برا بوالدیه و لم یکن جبارا شقیا

5- عنکبوت 29 : و وصینا الانسان بوالدیه حسنا

6- احقاف 15 : و وصینا الانسان بوالدیه احسانا

7- احقاف 17 : وَالَّذِي قَالَ لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَّكُمَا أَتَعِدَانِنِي أَنْ أُخْرَجَ

8- ابراهیم 41 : ربنا اغفر لی و لوالدی و للمومنین یوم یقوم الحساب

9- احقاف 15 : رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی والدی

10 – نوح 28 : رب اغفر لی و لوالدی و لمن دخل بیتی مومنا

11- مریم 32 : و برا بوالدتی و لم یجعلنی جبارا شقیا

12- مائده 110 : اذکر نعمتی التی انعمت علیک و علی والدتک

نیكی به پدر و مادر در كنار توحید:

«لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (سوره بقره، آیه 83)

«وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (سوره نساء، آیه 36)

«أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (سوره انعام، آیه 151)

«وَ قَضى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (سوره اسراء، آیه 23)

«یا بُنَیَّ لا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ» (سوره لقمان، آیه 14،13)

از این آیات معلوم می‌شود كه عقوق والدین بعد از شرك به خدا در شمار بزرگترین گناهان و یا خود این از بزرگترین آنها است و از آن طرف هم معلوم می‌شود كه واجب‌ترین واجب‌ها احسان به پدر و مادر است. ( المیزان، ج 7)

احسان به پدر و مادر بعد از پرستش خداوند

بعد از وجوب عبادت پروردگار، نیکی به پدر و مادر ذکر شده است. این مطلب چند دلیل دارد:

اول: نعمت های پروردگار بالاترین نعمت ها بر بنده است، بعد از پروردگار عالم، پدر و مادر که ریشه و سبب وجود فرزند هستند، نعمت های برتر عالم هستند.

دوم: خداوند موثر حقیقی در وجود انسان است و پدر و مادر موثر وجود او در ظاهر.(طبیعت)

سوم: خداوند در مقابل نعمت های خود از بنده چیزی نمی خواهد و پدر و مادر نیز در مقابل نعمت  خود از فرزند چیزی طلب نمی کنند.

چهارم: خداوند نعمت خود را از بنده اش دریغ نمی دارد اگر چه بنده بدترین گناهان را انجام داده باشد. همچنین است حال پدر و مادر که نعمت و فداکاری خود را دریغ نمی دارند از کودک خود، اگر چه به آنها بد کرده باشد

احترام انبیاء نسبت به پدر و مادرشان:

از بعضی آیات این درس مهم را از انبیاء می‌آموزیم، خداوند در مورد یحیی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «وَ بَرًّا بِوالِدَیْهِ» (سوره مریم، آیه 14) و در مورد عیسی می‌فرماید: «وَ بَرًّا بِوالِدَتِی وَ لَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیًّا» (سوره مریم، آیه 32) «خداوند مرا نسبت به مادرم نیكوكار قرار داده است و جبار و شقی قرار نداده است.»

اگر دقت کرده باشید و سری به قبرستان ها زده باشید می بینید اکثر آدمهایی که خاک می کنند جوان هستند. اگر سری به زندان ها بزنید، می بینید زندان ها پر از جوان هست. اگر سری به بیمارستانها بزنید، می بینید بیمارستانها پر از جوان هستند. یک سؤال به ذهن می آید؛ نسل جوان ما گرفتاریشان کجا ست؟ چرا دیگر کسی به کسی رحم نمی کند؟ همه اینها به خاطر شکستن جایگاه پدر و مادر است. کاسبی ما ارتباط مستقیم به دعای پدر و مادر دارد؛ سلامتی ما ارتباط مستقیم به دعای پدر و مادر دارد. پیامبر فرمودند فردای قیامت سه دسته بی حساب و کتاب جهنم میروند 1نمام و سخن چین و دو بهم زن 2پیرمرد زناکار و3 عاق والدین

امام باقر(علیه السلام)فرمود: فرزندى كه پدرش را از دست بدهد و نسبت به دیون او بى‏تفاوت باشد و برایش استغفار نكند، عاق مى‏شود و حتّى اگر در زمان حیات والدین عاق شده باشد، با پرداخت دیون آنها و استغفار براى آنها او برّ به والدین كرده است

در برخی روایات آمده است که اگر کسی دارای فرزند نبود آب زمزم، خاک تربت، آب اطراف قبر حضرت ابوالفضل را با هم مخلوط کند و بخورد، صاحب فرزند می‌شود، اگر کسانی این عمل را انجام می‌دهند و صاحب فرزند نمی‌شوند، بدانند که بی احترامی به پدر و مادر دارند و باید ابتدائاً دل آن‌ها را بدست آورد.

احترام به والدین

1- احسان در پیرى

بِالْوالِدَینِ إِحْساناً إِمّا یبْلُغَنَّ عِنْدَك الْكبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كلاهُما[اسراء/23].

2-مراعات روحیه آنان:

فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ[اسراء/23].

3- تواضع كردن:

وَ لا تَنْهَرْهُما[اسراء/23].

4-خوش‏برخوردى

وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كرِیماً[اسراء/23].

5-تواضع عملى:

وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ[اسراء/24).

6-دعاى به آنها

وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كما رَبَّیانِی صَغِیراً[اسراء/24].

در روایتی آمده است: الآباء ثلاثة: أبٌ ولدک، و أبٌ زوّجک، و أبٌ علّمک

1- پدری که عامل پیدایی ما شده است.(پدر حقیقی)

2- پدری که ما راهمسر داده است.(پدرزن)

3- پدری که به ما آموزش داده است.(معلم)

‏ قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: "الآباءُ ثَلاثَةٌ: أبٌ وَلَّدَكَ، و أبٌ زَوَّجَكَ، و أبٌ عَلَّمَكَ" تحریر المواعظ العددیّه ص247.‏

حق استاد

توجّه به حقّ عظیم معلّم و استاد:‏

از جمله حقوق معلّم و استاد بر شاگرد و دانشجو ـ بر اساس احادیث شریفه ـ :‏

استاد را بزرگ دار.‏

به مجلس استاد احترام گزار.‏

به سخنان استاد، به نیکی گوش‌ فرا ده. ‏

به استاد، اقبال و توجّه نما.‏

صدایت را بر استاد بلند نکن.‏

اگر کسی از استاد، سؤالی پرسید، تو جواب نده تا خود استاد، جواب دهد.‏

در مجلس استاد، با احدی صحبت نکن.‏

در نزد استاد، از احدی غیبت منما.‏

اگر در نزد تو از استاد به بدی یاد شد، از استاد، دفاع کن.‏

عیب‌های استاد را بپوشان.‏

مناقب و کارهای ستودنی استاد را اظهار نما.‏

در وقت ورود استاد، از جای خیز؛ اگر چه امیر و رئیس باشی.‏

در مجلس درس استاد، بر شنیدن، بیش از سخن گفتن حریص باش.‏

سخن استاد را قطع مکن.‏

در مجلس عمومی که سلام می‌کنی، سلام و تحیّت اختصاصی، نثار استاد نما.‏

در مقابل استاد بنشین (نه در جاهای دیگر).‏

در نزد استاد، از اشاره کردن با دست یا چشم بپرهیز.‏

در مجلس استاد، با کسی بیخ‌گوشی حرف نزن.‏

لباس استاد را مگیر.‏

در وقت ملالت و افسردگی استاد، بر او وارد مشو.‏

از طول مصاحبت استاد، به تنگ نیا و اعراض منما.‏

استاد را سؤال‌پیچ نکن.‏

بر خلاف گفتار استاد، زیاد مگو: فلانی و فلانی چنین و چنان می‌گویند.‏

در هنگام درس، باید برای استاد، عقل و خردت را فارغ البال سازی و فهم و درکت را حاضر نمایی و قلبت را پاک گردانی و ‏دیده‌ات را جلا دهی.‏

بدان که در آنچه از استاد می‌آموزی، رسول و فرستادۀ او به سوی افراد نادان هستی و باید آموزه‌های استاد را به نیکویی به آنان ‏

برسانی.‏

حقّ استاد را سبک مشمارکه چنین کاری، کار منافقان است!‏

در مقابل استاد، تواضع و فروتنی نما.‏

با نرمی و لطافت، با استاد تعامل داشته باش.‏

خدمت‌گزار استاد باش.‏

استاد را پدر روحی و معنوی خویش بدان.‏

خود را عبد و غلام استاد بدان.‏ ‏ ‏

‏ که یکی از مصادیق آن، دیر نیامدن به کلاس است.‏

عدم حضور به موقع در کلاس، علاوه بر بی‌حرمتی به کلاس، موجب آزردگی استاد می‌شود! پیامبر رحمت صلّی الله علیه و آله و سلّم هشدار داده‌اند: "مَنْ آذَى مُؤْمِناً ‏

فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِي التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَان‏" (مستدرک الوسائل ج9 ص99) هر کس مؤمنی را بیازارد، ‏

حقیقتاً مرا آزرده است. و هر کس مرا بیازارد، حقیقتاً خداوند را آزرده است. و هر کس خداوند را بیازارد، در تورات و انجیل و زبور و فرقان (قرآن) مورد لعنت قرار ‏

گرفته است!‏

‏ قال الامام السجّاد علیه السّلام: "وَ حَقُّ سَائِسِكَ بِالْعِلْمِ التَّعْظِيمُ لَهُ وَ التَّوْقِيرُ لِمَجْلِسِهِ وَ حُسْنُ الِاسْتِمَاعِ إِلَيْهِ وَ الْإِقْبَالُ عَلَيْهِ وَ أَنْ لَا تَرْفَعَ عَلَيْهِ صَوْتَكَ وَ لَا تُجِيبَ أَحَداً ‏

يَسْأَلُهُ عَنْ شَيْ‏ءٍ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الَّذِي يُجِيبُ وَ لَا تُحَدِّثَ فِي مَجْلِسِهِ أَحَداً وَ لَا تَغْتَابَ عِنْدَهُ أَحَداً وَ أَنْ تَدْفَعَ عَنْهُ إِذَا ذُكِرَ عِنْدَكَ بِسُوءٍ وَ أَنْ تَسْتُرَ عُيُوبَهُ وَ تُظْهِرَ ‏

مَنَاقِبَه‏ ..." میزان الحکمه به نقل از بحار الانوار ج 2 ص42‏

‏ قال امیر المؤمنین علیه افضل صلوات المصلّین:"قُم مِن مَجلِسِكَ لِاَبيكَ و مُعَلِّمِكَ و اِن كُنتَ اَميرا" غرر الحکم، شرح آقا جمال خوانساری، ج7 ص211‏

‏ قال الامام الباقر علیه السّلام: "إِذَا جَلَسْتَ إِلَى عَالِمٍ فَكُنْ عَلَى أَنْ تَسْمَعَ أَحْرَصَ مِنْكَ عَلَى أَنْ تَقُولَ وَ تَعَلَّمْ حُسْنَ الِاسْتِمَاعِ كَمَا تَتَعَلَّمُ حُسْنَ الْقَوْلِ وَ لَا تَقْطَعْ عَلَى ‏

أَحَدٍ حَدِيثَهُ" میزان الحکمه به نقل از بحار الانوار ج 1 ص222‏

‏ از جمله مصادیقش: در اواخر وقت کلاس، به ساعتت نگاه نکن! و پایان وقت را به استاد گوش‌زد منما.‏

قال امیر المؤمنین علیه افضل صلوات المصلّین: "مِن حَقِّ العالِمِ عَلَيكَ أن تُسَلِّمَ عَلَي القَومِ عامَّةً وتَخُصَّهُ دونَهُم بِالتَّحِيَّةِ وأن تَجلِسَ أمامَهُ ولا تُشيرَنَّ عِندَهُ بِيَدِكَ ولا ‏

تَغمِزَنَّ بِعَينَيكَ ... ولا تُسارَّ فى مَجلِسِهِ ولا تَأخُذَ بِثَوبِهِ ولا تَلِجَّ عَلَيهِ إذا مَلَّ ولا تُعرِضَ مِن طُولِ صُحبَتِهِ ..." میزان الحکمه به نقل از کنز العمّال خبر 29363‏

و قال علیه افضل صلوات المصلّین: "إِنَّ مِنْ حَقِّ الْعَالِم‏ ... وَ لَا تَضْجَرْ بِطُولِ صُحْبَتِه‏" همان، به نقل از بحار الانوار ج2 ص43‏

‏ قال الامام الصادق علیه السّلام: "كَانَ عَلِيٌّ (علیه السّلام) يَقُولُ: إِنَّ مِنْ حَقِّ الْعَالِمِ أَنْ لَا تُكْثِرَ عَلَيْهِ السُّؤَالَ ... وَ لَا تُكْثِرْ مِنْ قَوْلِ قَالَ فُلَانٌ وَ قَالَ فُلَانٌ خِلَافاً لِقَوْلِه‏ و ..." ‏

میزان الحکمه به نقل از بحار الانوار ج2 ص43‏

‏ ِ قال الامام السجّاد علیه السّلام: "وَ الْمَعُونَةُ لَهُ عَلَى نَفْسِكَ فِيمَا لَا غِنَى بِكَ عَنْهُ مِنَ الْعِلْمِ بِأَنْ تُفَرِّغَ لَهُ عَقْلَكَ وَ تُحَضِّرَهُ فَهْمَكَ وَ تُزَكِّيَ لَهُ قَلْبَكَ وَ تُجَلِّيَ لَهُ بَصَرَكَ" ‏

تحف العقول ص260‏

‏ ِ قال الامام السجّاد علیه السّلام: "... وَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّكَ فِيمَا أَلْقَى إِلَيْكَ رَسُولُهُ إِلَى مَنْ لَقِيَكَ مِنْ أَهْلِ الْجَهْلِ فَلَزِمَكَ حُسْنُ التَّأْدِيَةِ عَنْهُ إِلَيْهِم‏" همان

‏ قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: "ثَلاثَهٌ لا یَستَخِفُّ بِحَقِّهِم اِلّا مُنافِقٌ بَیِّنُ النِّفاقِ: ذُو الشَّیبَهِ فِی الاِسلامِ و الاِمامُ المُقسِطُ و مُعَلِّمُ الخَیر" میزان الحکمه به ‏

نقل از کنز العمّال خبر 43811‏

‏ قال الامام الصادق علیه السّلام: "... تَوَاضَعُوا لِمَنْ تُعَلِّمُونَهُ الْعِلْمَ وَ تَوَاضَعُوا لِمَنْ طَلَبْتُمْ مِنْهُ الْعِلْم ..." میزان الحکمه به نقل از بحار الانوار ج2 ص41‏

‏ قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: "لَيِّنُوا لِمَنْ تُعَلِّمُونَ وَ لِمَنْ تَتَعَلَّمُونَ مِنْهُ" میزان الحکمه به نقل از بحار الانوار ج2 ص62‏

‏ قال امیر المؤمنین علیه افضل صلوات المصلّین: "إذا رَأيتَ عالِماً فَكُن لَهُ خادِماً" میزان الحکمه به نقل از غررالحکم حکمت 217‏

‏ قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: "مَنْ تَعَلَّمْتَ مِنْهُ حَرْفاً صِرْتَ لَهُ عَبْداً" بحار الانوار ج 74 ص166 ‏

اینکه ره صد ساله را یک شبه برویم و یا ره یکساله را صد ساله بریم به دعا یا آه پدر و مادر بر می گردد.

پیامبر اکرم(ص) فرمود:«نظر الولد الی والدیه حبّاً لرحمها عبادة؛نگاه همراه با محبت فرزند به پدر و مادر عبادت است».(تحف العقول)

ثواب بوسیدن پای مادر:

پیامبر(ص) فرمود:«کسی که پای مادرش را ببوسد؛مثل این است که آستانه کعبه را بوسیده است».(گنجینه جواهر )فقط ما شیعیان کارمان به پدر و مادر بسته است؟ نه برادر، عالم را بگردید، خداوند قالب عالم را یک جور ریخته که اگر بچه حرمت پدر و مادر را نگه ندارد با هر مذهبی که باشد زمین می خورد.

آفات عقوق والدین

خروج از دایره بندگی خداوند؛ نتیجه عاق والدین

از آقا علی دامغانی، از عارفان واصل نقل شده است که نخستین نتیجه عاق والدین این است که انسان از دایره عبودیت خارج می‌شود. به تعبیر ساده، عاق والدین منجر به این می‌شود که انسان لایق بنده بودن خداوند را از دست بدهد و دیگر خداوند او را نمی‌پذیرد؛ بنابراین اگر کسی مورد عاق والدین قرار گرفت در أسفل السافلین درجات قرار می‌گیرد.

برخی از اذکار و اعمال هستند

 که انسان سالک را در سلوک خیلی کمک می‌کند و از آیت‌الله مرعشی نجفی نقل شده است: جوانی به سراغ فیض کاشانی رفت و اصرار بسیاری بر دریافت دستورالعمل سلوک عرفانی داشت؛ سیمای و اصرار جوان بر سلوک بر جناب فیض کاشانی خوش‌آیند آمد، بنابراین دستورالعملی برای چله‌نشینی به او داد و بعد از مدتی جوان به درگاه فیض کاشانی مراجعت کرد و اوضاع احوال خود را برای فیض بیان کرد؛ این در حالی بود که هیچ تغییری در او ایجاد نشده بود؛ لذا فیض دستور چله‌نشینی دوم را داد ولی بعد چهل روز و با مراجعت دوباره، با زهم هیج تغییری در احوال‌های جوان دیده نشد، بنابراین فیض فهمید که مشکلی در کار است؛ از جوان پرسید آیا تمام دستورالعمل را عمل می‌کنی؟!

که جواب مثبت شنید ولی در عین حال جوان به او گفته بود که گاهی اوقات حال خوشی از برای عمل کردن به آن دستورالعمل را ندارم؛ که فیض به او گفته بود «آیا به دستورالعمل‌های من شک داری؟!!» که جواب منفی شنید، فیض پس از تأملی از جوان پرسیده بود که رفتارت با پدر و مادر چگونه است؟ که از جوان پاسخ شنیده بود که گاهی اوقات رفتارهای پدر و مادرم بر من سخت می‌آید، لذا نگاه خشم‌آلودی می‌کنم، در این حال فیض تغییر حالت می‌دهد و می‌گوید این دستورالعملی را که به تو دادم اگر انجام می‌دانی سرعت سلوکت بسیار زیاد بود، ولی نگاه خشم‌آلود تو به پدر و مادرت، توفیق طاعت را از تو گرفته است، چرا که

یکی از حقوق پدر و مادر بر گردن فرزند «خشوع و خضوع به ایشان در هنگامی که ایشان به تو ظلمی روا می‌دارند» است.

در ادامه روایت از امام رضا نقل شده است که اگر کسی مورد عاق والدین قرار گیرد، بی احترامی به پدر و مادر برایش عادی می‌شود و «عاق والدین منجر به انقطاع نسل و قطع رحم می‌شود».

هر کسی در دنیا حرمت پدر و مادرش را نگه دارد خدا در دنیا نامش را بین المللی می کند، اسمش را بالا می برد. تمام دانشمندان شرق و غرب نسبت به پدر و مادرشان با ادب بودند. ادیسون، یکی از اختراعاتش برق است، میلیون ها آدم عصر ادیسون نامی از ایشان نیست؛ اما نام ادیسون ماندگار شد؛ چرا؟ می گویند شش ساله بود که در مدرسه سه ماه درس خواند؛ ماه سوم معلم اخراجش کرد که تو کودنی، با گریه به خانه آمد. مادر، بچه را برگرداند به مدرسه، به معلم گفت: کودن خودتی، من خودم به این بچه درس می دهم و به عالم ثابت می کنم که این بچه یک دانه است. سه سال مادر، در خانه به او درس داد. در نه سالگی کتابی در کتابخانه شهر نبود که نخوانده باشد. ادیسون در وصیت نامه اش چیزی نوشت که خداوند به خاطر این نامش را ماندگار کرد در دنیا، در آخرت چی می شود، فعلاً بماند.

من، از طفولیت دانستم که مادر چه چیز خوبی است روزی که معلم مرا کودن خواند او از من دفاع کرد. من جداً تصمیم گرفتم که ثابت کنم مادرم در مورد من خطا نیاندیشیده است. [هر کس می خواهد برای من کف بزند برای مادرم کف بزند]. خطا نیاندیشد، همه مدیون من هستند و من مدیون او (مادر) امروز، همه از آن اوست.

ادیسون در وصیت نامه اش نوشته هر کسی در دنیا، با هر سمتی، با هر قدرتی، جلو پدر و مادر کمر خم کند.

داستان یوسف و پدرش

حضرت محمد(ص) فرمودند:«دعاء الوالد لولده کدعاء النبی لأمتّة؛همانگونه که دعای پیامبران در مورد امت خودشان مستجاب است، دعای پدران نیز در حق فرزندانشان مستجاب است».(نهج الفصاحه)

ثواب یک نگاه

پیامبر اسلام(ص) فرمود:«نگاه پر مهر و محبت فرزند نیکوکار به پدر و مادرش ثواب حج دارد.از آن حضرت پرسیدند:اگر روزی صد مرتبه به والدین نگاه کند،ایا آن ثواب افزایش می یابد؟ فرمود:بلی خداوند بزرگتر از آن است که شما فکر می کنید،چون برای آن قدرت مطلق، اعطای چنین ثواب هایی بسیار آسان است».(بحاررالانوار، ج 71)

رسول خدا(ص) فرمود:«در عالم رؤیا، مردی از امت خود را دیدم که عزرائیل برای گرفتن جانش آمده بود،ولی کار نیک وی نسبت به والدین خود، مانع قبض روحش گردید و عمرش طولانی گشت». (بحارالانوار، ج 71) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلي الله عليه و آله):مَنْ أَصْبَحَ مَرْضِياً لِأَبَوَيهِ أَصْبَحَ لَهُ بَابَانِ مَفْتُوحَانِ إِلَى الْجَنَّةِ

سه گروه بدبخت محسوب می شوند

حضرت محمد(ص) فرمود:«سه گروه هستند که انسان شقی و بدبخت محسوب می شوند:هر کس نام مرا بشنود و صلوات نفرستد، کسی که ماه رمضان را درک کند،ولی کاری نکند که رحمت الهی نصیب او شود و کسی که یکی از والدین خود را در پیری درک نماید،ولی در حق آنها کوتاهی کند».(جامع الاخبار)

در میان بنى اسرائیل عابدی بود به نام جریح که دایما در صومعه ای عبادت می كرد. روزی مادرش نزد او آمد و او را که در حال نماز (مستحب) بود، (صدا زد و) به سوی خود خواند. اما جریح پاسخ مادر را نداد. مادر برگشت و پس از چندی به سوی او بازگشت و دوباره او را خواند. اما پسر به او توجه نكرد و عبادتش را ادامه داد. مادر نیز به خانه رفت و پس از چندی برای بار سوم برگشت تا با فرزندش سخن بگوید. اما این بار هم جریح، مشغول عبادت بود و توجهی به مادر نکرد و پاسخ او را نداد.

مادر در حالی که (دلش از او گرفته بود) از آنجا برگشت و با خود چنین گفت: اى معبود بنى اسرائیل! او را خوار و ذلیل کن.

درست فرداى همان روز بود که زن بدکاره ای آمد و کنار صومعه او نشست و درد زائیدنش گرفت و مدعى شد كه نوزادش از آن جریح است. این مساله (مثل باد) در میان بنى اسرائیل پیچید و عمومیت یافت که ای مردم بدانید همان کسی که دیگران را به زنا سرزنش می کرد خود گرفتار این عمل زشت شده است! حاکم دستور داد که او را دستگیر کنند (و به محکمه برند).

در این هنگام مادر جریح در حالی که سیلی به صورت خود می زد، نزد او رفت. جریح به مادر گفت: مادر جان! ساکت باش که این نتیجه نفرین تو است. (اینجا بود که عابد بنی اسرائیل پی به خطای خود برد و از کرده خود پشیمان شد.)

هنگامی که مردم این سخن را از او شنیدند به او گفتند: ما با تو چه کنیم؟ جریح گفت: بچه را بیاورید. او را که آوردند، جریح بچه را از آنان گرفت و از او پرسید: پدرت كیست؟ (نوزاد به قدرت خدا به زبان آمد و) پاسخ داد: فلان چوپان در فلان خاندان.

بدین ترتیب خداوند تهمت آنان را که در مورد جریح چنین گفته بودند، دروغ در آورد. او هم سوگند یاد کرد که دیگر از مادرش جدا نشود و همیشه در خدمتش باشد. (قصص الأنبیاء راوندی، ص 177) شخصی از رسول خدا(ص) پرسید:

حق پدر بر گردن فرزند چیست؟فرمود:او را به اسم صدا نکند، جلوتر از او راه نرود، قبل از او ننشیند، کاری نکند که پدرش، اورا فحش دهد.(لئألی الاخبار، ج 5)

رسول خدا(ص) فرمود:«اطاعت از پدر و مادر، اطاعت از خداست و نافرمانی از آنها،نافرمانی خداست».(نهج الفصاحة)

نگاه خشم آلود و باطل شدن نماز

امام صادق(ع):هر کس عصبانی و خشمگین به پدر و مادرش نگاه کند،گر چه آنها به او ظلم کرده باشند،با این حال نمازش قبول نیست.(لئالی الاخبار ، ج 5)

ترک جهاد و احترام والدین

شخصی نزد رسول اکرم(ص) آمد و عرض کرد:ای رسول خدا(ص)! من بسیار مشتاق جهاد و جنگ هستم. پیامبر(ص) فرمود: در راه خدا جهاد کن که اگر کشته شوی،زنده خواهی بود و نزد خدا روزی می خوری و اگر بمیری،اجر تو بر خدا خواهد بود و اگر از جبهه سالم بازگردی، مانند روزی که از مادر متولد شده باشی گناهانت آمرزیده می شود.آن شخص گفت:ای پیامبر خدا(ص)، پدر و مادر پیری دارم که با من انس گرفته اند و اگر آنها را ترک کنم،ناراحت می شوند! حضرت فرمود:پس،نزد آنان برگرد به خدا سوگند انس آنها با تو در یک شبانه روز،از یک سال جهاد در راه خدا بهتر است.(بحارالانوار، ج 71)

بوسیدن پای پدر سبب سعادت گردید

حضرت ایة العظمی مرعشی نجفی فرمودند:زمانی که در نجف بودیم،روزی،هنگام ظهر،مادرم به من گفت:برو پدرت را صدا بزن؛تا برای صرف نهار بیاید.من به طبقه بالا رفتم و دیدم که پدرم،در حال مطالعه خوابیده است.نمی دانستم چه کنم؟ از طرفی باید امر مادر را اطاعت می کردم و از طرفی، می ترسیدم با بیدار کردن پدر، باعث رنجش خاطر او گردم.خم شدم و لبهایم را کف پای پدر گذاشتم و چندین بوسه زدم،تا اینکه در اثر قلقلک پا، پدرم از خواب بیدار شد و دید،من هستم.وقتی این ادب و احترام را از من دید،گفت:شهاب الدین تو هستی؟ عرض کردم:بلی آقا.دو دستش را به سوی آسمان بلند کرد و گفت:«پسرم، خداوند عزتت را بالا ببرد و تو را از خادمین اهل بیت قرار دهد؟ و من هر چه دارم از برکت همان دعای پدرم است که در حق من نمود و به مرحله اجابت رسید».(رمز موفقیت بزرگان)

نفرین مادر

«زمخشری»،دانشمند بزرگ و صاحب تفسیر معروف «کشّاف»،در سفری که به خوارزم داشت،دچار سرمای سختی شد.شدت سرما به اندازه ای بود که منجر به قطع یکی از پاهای او گردید! خود زمخشری علت واقعی این مسأله را چنین بیان کرد:نفرین مادرم موجب پدید آمدن چنین گرفتاری است؛زیرا من، در ایام کودکی،گنجشکی را گرفتم و نخی به پایش بستم و پرهایش را کندم.در این میان،ناگهان پرنده از دستم فرار کرد و در اثر این کار پایش جدا شد.مادرم وقتی از این ماجرا باخبر شد، برآشفت و به من گفت:خدا پای تو را قطع کند،همچنان که پای این حیوان زبان بسته را جدا ساختی!(گذرگاه عبرت)

پسر رو قدر مادر دان که دایم

کشد رنج پسر بیچاره مادر

برو بیش از پدر خواهش که خواهد

تو را بیش از پدر بیچاره مادر

ز جان محبوب تر دارش که داردت

ز جان محبوب تر بیچاره مادر

نگهداری کند نه ماه و نه روز

تو را چون جان به بر بیچاره مادر

از این پهلو به آن پهلو نغلتد

شب از بیم خطر بیچاره مادر

به وقت زادن تو مرگ خود را

تمام حاصلش از زحمت اینست

که دارد یک پسر بیچاره مادر