وصیت نامه حضرت علی علیه السلام

امام علی(ع) 2تا وصیت نامه دارند 1 در نامه 31 نهج البلاغه به فرزندش امام حسن (ع) سفارش‌هایی می‌فرمایند2 در لحظات آخر زندگی شان سفارشاتی دارند.

مِنَ الْوَالِدِ الْفَانِ،  این نامه از سوی پدری (دلسوز و مهربان) است که عمرش رو به پایان است،  الْمُقِرِّ لِلزَّمَانِ، الْمُدْبِرِ الْعُمُرِ، الْمُسْتَسْلِمِ لِلدُّنْیا، او به سخت گیری زمان معترف و آفتاب زندگیش رو به غروب (و خواه ناخواه) تسلیم گذشت دنیا (و مشکلات آن) است،  السَّاکِنِ مَسَاکِنَ الْمَوْتَی، وَالظَّاعِنِ عَنْهَا غَداً؛ همان کسی که در منزلگاه پیشینیان که از دنیا چشم پوشیده اند سکنی گزیده و فردا از آن کوچ خواهد کرد.  إِلَی الْمَوْلُودِ الْمُؤَمِّلِ این نامه به فرزندی است آرزومند، مَا لاَ یدْرِکُ، السَّالِکِ سَبِیلَ مَنْ قَدْ هَلَکَ، آرزومند چیزهایی که هرگز دست یافتنی نیست و در راهی گام نهاده است که دیگران در آن گام نهادند و هلاک شدند (و چشم از جهان فرو بستند)  غَرَضِ الاَسْقَامِ، کسی که هدف بیماری ها وَرَهِینَه الاَیامِ، و گروگان روزگار، وَرَمِیهِ الْمَصَائِبِ، در تیررس مصائب، وَعَبْدِ الدُّنْیا، بنده دنیا، وَتَاجِرِ الْغُرُورِ، بازرگان غرور، وَغَرِیمِ الْمَنَایا، وَأَسِیرِ الْمَوْتِ، بدهکار و اسیر مرگ، وَحَلِیفِ الْهُمُومِ، هم پیمان اندوه ها، وَقَرِینِ الاَحْزَانِ، قرین غم ها، وَنُصُبِ الاْفَاتِ، آماج آفات و بلاها، وَصَرِیعِ الشَّهَوَاتِ، مغلوب شهوات وَخَلِیفَهِ الاَمْوَاتِ . و جانشین مردگان است .

  1 - امام در قالب وصیت، دوره کاملی از مسائل حقوقی و تربیتی و مجموعه­ای از بایدهای زندگی را بیان داشته است.

  2- گرچه مستقیماً امام حسن مجتبی (ع) فرزند برومند امیرالمومنین (ع)، در این وصیتنامه مخاطب آن حضرت است، اما نکته­های آن برای همه انسانها، در همه اعصار، با هر سن و سال، مفید و آموزنده است.

  3- حضرت در آغاز این نامه 7 صفت را برای خود به عنوان وصیت کننده و 14 صفت را برای مخاطب بیان می­کند که بر هر گوینده و شنونده دیگری نیز صدق می­کند.

  4- امام در این وصیتنامه، خود و مخاطبش را بعنوان انسان عادی و نه شخص معصوم و منتخب خداوند، محور سخن قرار داده است.

  5- آنچه از اوصاف برای وصیت کننده بر می­شمارد عبارت است از:

  ـ پدری که عمرش رو به پایان است. (مِنَ الْوَالِدِ الْفَانِ)

  ـ معترف به واقعیت گذرا و ناپایدار زمان است . (الْمُقِرِّ لِلزَّمَانِ)

  ـ آفتاب عمر به هر حال رو به زوال است، ولی در نیمه دوم زندگی، این واقعیت بیشتر جلب توجه می­کند . (الْمُدْبِرِ الْعُمُرِ)

  ـ همگان راهی جز تن دادن به حوادث تلخ و شیرین روزگار ندارند. (الْمُسْتَسْلِمِ لِلدُّنْیا )

  ـ دنیا بی وفاتر از آن است که به آن دل ببندد و ستایشگرش باشد، چرا که مهربانی و صفا در آن کمتر دیده میشود.

 ـ اقامت کننده در منزل درگذشتگان، در هر نقطه سکونت گزینیم، بارها و بارها، آباء و اجداد ما در آن زندگی کرده­اند. (السَّاکِنِ مَسَاکِنَ الْمَوْتَی)

  ـ با اندکی دقت زندگی را کوتاهتر از آنچه هست می­یابیم، هنوز آرام نگرفته بار سفر را برخواهیم بست . (وَالظَّاعِنِ عَنْهَا غَداً)

امیرالمؤمنین (ع) جوان را آن گونه که هست شناخته، به او درس زندگی می­دهند.

1. خودسازى با یاد خدا

2. توجه به حوادث روزگار: از پدرى فانى؛ اعتراف دارنده به گذشت زمان؛ زندگى را پشت سر نهاده؛ مسکن گزیده در جایگاه گذشتگان، و کوچ کننده فردا، به فرزندى آرزومند بیش از توان؛ رونده راه نابود شدگان؛ در دنیا هدف بیمارى‌‏‌ها؛ در گرو روزگار؛ در تیر رس مصائب؛ گرفتار دنیا؛ اسیر مرگ؛ هم سوگند رنج‌ها؛ هم نشین اندوه‏‌ها؛ آماج بلاها و جانشین گذشتگان.

3. ضرورت یاد مرگ:.

4. امر به معروف و نهی از منکر: به نیکى‌‏ها امر کن و خود نیکوکار باش، و با دست و زبان بدی‌‌ها را انکار کن، و بکوش تا از بدکاران دور باشى.

5. توکل: در تمام کارها خود را به خدا واگذار که به پناهگاه مطمئن و نیرومندى رسیده‏اى.

6. تحمل سختی‌ها برای رسیدن به حق: و برای حق هر کجا که باشد سختی‌ها را تحمل کن.

7. صبر و استقامت:  و خود را بردبارانه بر ناملایمات عادت ده، نیکو صفتی است شکیبایی در راه حق.

8. تلاش در راه کسب کمالات نفسانی جاودان:

9. ضرورت بخشش مال و صدقه دادن:

10. از حرص و آز برحذر بودن: بپرهیز از آن‌که مرکب طمع ورزى تو را به سوى هلاکت به پیش راند.

11. کظم غیظ: خشمت را آهسته آهسته فروخور؛ زیرا من نوشیدنی‌ای شیرین‌تر و گواراتر از آن ندیده‌ام، در باره کسی که با تو به خشم و درشتی برخورد کند، نرم باش؛ زیرا دیری نخواهد گذشت که او نیز با تو نرم خواهد شد.

12. شتاب در تربیت فرزند

13. روش تربیت فرزند: تفسیر آیات، به تو بیاموزم، و شریعت اسلام و احکام آن از حلال و حرام، به تو تعلیم دهم و به چیز دیگرى نپردازم.

14. مطالعه تاریخ: آخرت را به دنیا مفروش.

15. توجه به معنویّات:

16. آخرت گرایى:

17. معیارهاى روابط اجتماعى: اى پسرم نفس خود را میزان میان خود و دیگران قرار ده، پس آنچه را که براى خود دوست دارى براى دیگران نیز دوست بدار، و آنچه را که براى خود نمى‏‌پسندى، براى دیگران مپسند،

18. تلاش در جمع آورى زاد و توشه

19. توبه: و در صورت ارتکاب گناه در توبه را مسدود نکرده است؛ در کیفر تو شتاب نداشته، و در توبه و بازگشت، بر تو عیب نگرفته است،

20. توجه به دعا

21. توجه به خویشاوندان: خویشاوندانت را گرامى دار؛ زیرا آنها پر و بال تو هستند که با آن پرواز مى‌‏کنى، و ریشه تو هستند که به آنها باز مى‏‌گردى، و دست نیرومند تو مى‌‏باشند که با آن حمله مى‏‌کنى.

 برای آشنایی بیشتر با مسائل و موضوعات مطرح شده در نامه 31 امام علی(ع) می‌توانید به شرح‌های نهج البلاغه؛ مانند شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی، ترجمه، عطایی، محمد رضا، روحانی، حبیب، ج 7، ص 208- 312، مراجعه نمایید

وصیت دوم لحظات شهادت

اى حسن! من تو را و تمام فرزندان و خاندانم و هر كسى‏ كه اين وصيتنامه به او برسد، به تقوا و ترس از خداوندى كه پروردگار شماست، سفارش مى‏ كنم و بايد نميريد جز اينكه مسلمان باشيد و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد،

به خويشان و ارحام خويش توجه داشته باشيد و به آنان پيوند كنيد، صله رحم كنيد تا خداوند در روز قيامت حساب را بر شما آسان گرداند.

1- الله الله فى الايتام، فلا تغبوا افواههم، ولا تضيعوا بحضرتكم: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد، درباره يتيمان، پس براى دهن‌هاشان به سبب سنگدلى‎‏تان نوبت قرار ندهيد (كه گاهى سير و گاهى گرسنه نگاهشان داريد).

2-الله الله فى جيرانكم، فانهم وصيه نبيكم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره همسايگانتان كه رسول خدا(ص) درباره آنان سفارش كرده و پيوسته درباره آنان توصيه مى‏ فرمود، به اندازه اى كه ما گمان كرديم براى همسايگان از همسايه خود ارث قرار م ى‏دهد و حرمت آنان به اندازه‌اى است كه سهمى در مالشان براى همسايه تعيين كرده!

3-الله الله فى القرآن، فلايسبقكم الى العمل به احد غيركم: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره قرآن مبادا كسى به عمل‏كردن بدان بر شما سبقت جويد.

4-الله الله فى الصلاه فانه خير العمل وانها عمود دينكم: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره نماز، زيرا كه نماز ستون دين شماست.

5-الله الله فى بيت ربكم لاتخلوه ما بقيتم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره خانه پروردگارتان (خانه كعبه)، مبادا تا زنده هستيد، آن خانه از شما خالى‏ بماند، كه اگر رها شد، مهلت داده نمى‌شويد و به عذاب دچار مى‏‌شويد و اگر از شما خالى ماند، كيفر خداوند فرصت زندگى به شما نمى‏دهد.

6-الله الله فى الزكاه فانها تطفى غضب ربكم: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد در دادن زكات اموال خود كه زكات خشم پروردگار را فرو نشاند.

7-الله الله فى شهر رمضان فان صيامه جُنه من النار: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره روزه ماه رمضان، زيرا كه آن براى شما چون سپرى است از آتش دوزخ.

8-الله الله فى الفقراء والمساكين فشاركوهم فى معاشكم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره بينوايان و مسكينان و آنها را در زندگى خود شريك سازيد و از خوراك و لباس خود به آنها نيز بدهيد.

الله الله فى الجهاد باموالكم وانفسكم والسنتكم: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره پيكار كردن در راه خدا به مالها و جان‌ها و زبان‌هاى خويش.

9-الله الله فى ذريه نبيكم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره امت پيغمبرتان، مبادا در ميان شما ظلم و ستمى واقع شود.

10-الله الله فى اصحاب نبيكم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره اصحاب پيغمبرتان؛ زيرا كه رسول خدا(ص) درباره آنان سفارش فرموده.

11-الله الله فى النساء و فيما ملكت ايمانكم...: از خدا بترسيد، از خدا بترسيد درباره زيردستانتان، غلامان و كنيزان، زيرا كه آخرين سفارش و وصيت رسول خدا(ص) اين بود كه فرمود: «من شما را درباره دو دسته ناتوان كه زيردست شما هستند، سفارش مى‏‌كنم».

آنگاه فرمود:

12-الصلاه الصلاه، لا تخافوا فى الله لومه لائم...: نماز! نماز! درباره خداوند از سرزنش مردمان نهراسيد؛ چه، هر كس به شما ستم كند يا انديشه بد داشته باشد، خداوند شر او را كفايت فرمايد.

13-با مردم به نيكى سخن بگوييد،

14-. امر به معروف و نهى از منكر را ترك مكنيد كه رشته كار از دست شما بيرون شود، آنگاه هر چه دعا كنيد و از خداوند دفع شر خواهيد، پذيرفته نشود و به اجابت نرسد.

اكنون با شما وداع مى‏‌كنم و شما را به خدا مى‏‌سپارم و سلام و رحمتش را بر شما مى‏‌خوانم.

*****

اي محرم دلم مولا ارباب قابلم مولا

امشب بدست خود بگشا از لطف مشكلم مولا

دلداده توام آزاده توام شيداو خسته يك باده توام

مولا علی علی 3

من سائل درت هستم چشم انتظار بنشستم

شايد زپشت در گيري از لطف و مرحمت دستم

ديوانه توام پروانه توام دائم خمار يك پيمانه توام

درد مرا مداواكن حال مرا تماشاكن

در سينه محفل دل را با يك نگه مصفا كن

اهل ولائيم درد آشنائيم از بند موي خود منما رهائيم

مولا علي 3-

در هر میکده ای رفتم      ذکر نام علی بود

برهرکس که نظر کردم     مست جام علی بود

این قلب زهمه رانده   این از قافله جامانده

در هر میکده ای خوانده علی

علی علی  مولا علی علی  مولا علی علی  مولا علی 2

اگر نگاهی بما نمائی چه میشود آخر

اگر زدل عقده ای گشائی چه میشود آخر

برای تو ای جان جهان ما گرفته ایم مجلس

به محفل ما اگر در آئی چه میشود آخر

امشب طالب مینایم - مجنون می لیلایم

مشتاق رخ مولایم علی

علی علی  مولا علی علی  مولا علی علی  مولا علی 2

خوشم خدایا که شیعه مرتضی علی هستم

محب زهرایم وزجام ولای او مستم

اگر که خارم اگر که پستم اگر گنهکارم

امیدم این است که روز محشر بگیرد او دستم

مجنون ولای مولایم من

جان بر کف فدای مولایم من

یا الله قسم به زهرای او

بر پایش همیشه سر سایم من

یاعلی مولا یا علی مولا یاعلی مولا علی

من از تولای او به راه وفا هدف دارم

زشور عشق علی و آل علی شرف دارم

منم اسیر کمند مهر و ولای آن مولا

که در دلم آرزوی آن روضه در نجف دارم

@@@@@@

اي كاش شود ميثم و سلمان تو باشم

تا روز جزا دست به دامان تو باشم

در هر دو جهان ريزه خور خوان تو باشم

كافر شوم از خويش و مسلمان تو باشم

كرديم نثار قدم تو دل و دين را

"تقديم نموديم همان را و همين را"