درسهایی از زندگی فاطمه سلام الله علیها (متن منبر و سخنرانی)

درسهایی از زندگی فاطمه بخش اول

1- قناعت و گذشت در زندگي و تحمل فقر و تنگدستي

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خِيارُ اُمَّتي ، القانِـعُ و شِرارُهُمُ ، الطامِعُ . خَيرُ المؤمنينَ ، القانِعُ و شَرُّهُمُ ، الطامِعُ . القَناعَةُ ،مالٌ لا يَنفَدُ (تمام نشدنی) . قال علی ع انتَقِمْ مِن حِرصِكَ ، بالقُنوعِ ، كما تَنتَقِمُ مِن عَدُوِّكَ ، بالقِصاصِ . ثَمَرةُ القَناعَةِ ، العِزُّ . مَن لم يُقنِعْهُ اليسيرُ، لم يَنفَعْهُ الكَثيرُ . قال الله تعالی وَضَعتُ الغِنى في القَناعَةِ و هُم يَطلُبُونَهُ في كَثرَةِ المالِ ؛ فلا يَجِدُونَهُ . يا بنَ آدمَ ! إنّما بَطنُكَ بَحرٌ مِنَ البُحورِ و وادٍ مِن الأودِيَةِ لا يَملَؤهُ شيءٌ إلاّ التُّرابُ . گفت : چشم تنگ دنيا دوست را يا قناعت پر كند يا خاك گور. گلستان سعدى باب سوم: ص ۱۱۸ )

در سال 170 ق، که هارون الرشید خلیفه بود، دوست داشت بدون واسطه سخنی را از پیامبر به وسیله شخصی بشنود. اطرافیان او هرچه تفحص کردند، کسی را جز یک پیرمرد لاغر و ضعیف نیافتند که قوای جسمی و طبیعی خود را در اثر کهولت و پیری از دست داده و از حال رفته و فتور و ضعف او را گرفته بود. وی را در زنبیلی گذاردند و با نهایت مراقبت و احتیاط به دربار خلیفه بودند. هارون بسیار مسرور شد که به آرزوی خود رسیده است و به پیرمرد گفت: ای پیرمرد، تو خودت پیامبر را دیده ای؟ گفت وقتی کودکی بودم، پدرم دست مرا گرفت و به خدمت رسول اکرم (ص) برد و من بعد از آن دیگر خدمت آن حضرت نرسیدم، تا رحلت فرمود. هارون گفت: بگو ببینم در آن روز از رسول خدا سخنی شنیدی یا نه؟ گفت: بلی، آن روز از حضرت شنیدم که می فرمود: « یَشِیبُ ابْنُ ءَادَمَ وَ تَشُبُّ مَعَهُ خَصْلَتَانِ: الْحِرْصُ وَ طُولُ الامَلِ فرزند آدم در حالی که به تدریج پیر می شود، دو صفت در او جوان می شود: یکی حرص و دیگری آرزوی طولانی».

هارون دستور داد یک کیسه زر به او دادند. همین که پیرمرد را از صحن دربار بیرون بردند، ناله ضعیف خود را بلند کرد که مرا نزد هارون برگردانید، با او سخنی دارم. گفتند نمی شود. گفت کار لازمی دارم. وی را دوباره به دربار برگرداندند. هارون گفت: چه خبر است؟ پیرمرد گفت: حضرت سلطان بفرمایید این عطایی که امروز به من داشتید، فقط برای امسال است یا هرساله عنایت خواهید کرد؟ هارون الرشید صدای خنده اش بلند شد و از روی تعجب گفت: صَدَقَ رَسُولُ اللَهِ صَلَّى اللَهُ عَلَیْهِ وَ ءَالِهِ؛یَشِیبُ ابْنُ ءَادَمَ وَ تَشُبُّ مَعَهُ خَصْلَتَانِ: الْحِرْصُ وَ طُولُ الامَلِ. این پیرمرد رمق ندارد و گمان نمی رود تا دربار زنده بماند، حالا می گوید آیا این عطا اختصاص به این سال دارد. حرص ازدیاد مال و آرزوی طولانی، حتی پیرمرد را به جایی می رساند که باز هم برای خود عمری پیش بینی می کند و در صدد اخذ اعطای دیگر است.

آدمی پیر چو شد حرص جوان می‌گردد

خواب در وقت سحرگاه گران می‌گردد

2- احترام به همسر ، فرمان پذيري و رعايت حقوق او

ما استَفادَ المؤمنُ بعدَ تَقوَى اللّه ِ عزّ و جلّ خَيرا لَهُ مِن زَوجَةٍ صالِحَةٍ .

عنه صلى الله عليه و آله : خَيرُ مَتاعِ الدنيا المرأةُ الصالِحَةُ .

.عنه صلى الله عليه و آله : المَرأةُ الصالِحَةُ خَيرٌ مِن ألْفِ رَجُلٍ غَيرِ صالِـحٍ .

.عنه صلى الله عليه و آله : مِن سَعادَةِ المَرءِ الزوجَةُ الصالِحَةُ .

.عنه صلى الله عليه و آله : الدنيا مَتاعٌ ، و خَيرُ مَتاعِها الزوجَةُ الصالِحَةُ (وظایف مردان نسبت به زنان)

1- محبت بیشتربه زنها؛ علامت ایمان بیشتر است

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): كُلَّما ازدادَ العَبدُ إيمانا ازدادَ حُبّا للنِّساءِ.

2- دوستدار اهل بیت علیهم السلام دوستدار همسر است

قال الصادق (علیه السلام): كُلُّ مَنِ اشتَدَّ لَنا حُبّا اشتَدَّ للنِّساءِ حُبّا.

قال ص لا يَخدُمُ العِيالَ إلاّ صِدِّيقٌ أو شَهيدٌ أو رَجُلٌ يُرِيدُ اللّه ُ بهِ خَيرَ الدنيا و الآخِرَةِ

3- راه کسب صفای زندگی

قال علی (علیه السلام): فدارِها (مدارا) علی کلّ حال وأحسِن الصُحبةُ (نیکی همنشینی) لها فیصفو عیشک. تا زندگیت باصفا شود

4- تکبر و خشونت نکردن و آزار نرساندن

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): خیر الرجال من امتی الذین لایتطاولون علی اهلیهم و یحنون علیهم ولا یظلمونهم.

بهترین مردان امت من، آن کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبر نباشند و بر آنان ترحم و نوازش کنند و به آنان آزار نرسانند.

5- سیلی نزدن به زن

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): فای رجل لطم امراته لطمة، امرالله عزوجل مالک خازن النیران فیلطمه علی حر وجهه سبعین لطمة فی نار جهنم.

6- به زن بگوید دوستت دارم

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): قول الرجل للمراة انی احبک لا یذهب من قلبها ابداً.

7 تامین سعادت دینی و دنیایی همسر

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): للمراة علی زوجها ان یشبع بطنها، و یکسو ظهرها، ویعلمها الصلاة والصوم والزکاة ان کان فی مالها حق، ولاتخالفه فی ذلک.

حق زن بر شوهرش این است که شوهر او را سیر کند، لباس بپوشاند، نماز و روزه و زکات را - اگر در مال زن حق زکاتی است - به او یاد دهد، و زن نیز در این کارها با او مخالفت نورزد.

8- تأمین معاش زن مانند جهاد در راه خداست

قال الرضا (علیه السلام): الکآد علی عیاله من حل کالمجاهد فی سبیل الله.[8]

9- هدیه دادن به زن

قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلّم): من دخل السوق فاشتری تحفة فحملها الی عیاله کان کحامل صدقة الی قوم محاویج (نیازمندان) .[9]

10- خریدن گوشت

قال علی بن الحسین (علیه السلام):: لان ادخل السوق ومعی درهم ابتاع به لحما لعیالی وقد قرموا (میل دارند) الیه احب الی من ان اعتق نسمة..

11- تهیه سوغاتی در سفر برای همسر

قال الصادق (علیه السلام): اذا سافر احدکم فقدم من سفره فلیات اهله بما تیسر.

12- آرایش کردن برای همسر

قال الباقر (علیه السلام): النسآء یحببن ان یرین الرجل فی مثل ما یحب الرجل ان یری فیه النسآء من الزینة

13- فراهم کردن وسایل گرم کننده برای همسر

قال الرضا (علیه السلام): بنبغی للمؤمن ان ینقص من قوت عیاله فی الشتآء (زمستان) ویزید فی وقودهم وسیله گرم کننده.

14- شاد کردن همسر

راوی گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: حق زن بر شوهرش چیست؟ حضرت فرمودند: . . . ولاتکون فاکهة عامة الا اطعم عیاله منها ولایدع ان یکون للعید عندهم فضل فی الطعام وان یسنی لهم فی ذلک شی ء ما لم یسن لهم فی سآئر الایام.

. . . هر میوه ای که همه مردم از آن می خورند، باید به خانواده اش بخوراند و در روزهای عید خوراک آنان را افزایش دهد، و چیزهایی برای آنان فراهم کند که در روزهای دیگر فراهم نمی کرده است.

الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام : إنَّ أرضاكُم عِندَ اللّه ِ أسبَغُكُم عَلى عِيالِهِ

.الإمامُ زينُ العابدينَ عليه السلام : و أمّا حَقُّ الزَّوجَةِ فأن تَعلَمَ أنَّ اللّه َ عزّ و جلّ جَعَلَها لكَ سَكَنا و اُنْسا ، فَتَعلَمَ أنَّ ذلكَ نِعمَةٌ مِنَ اللّه ِ علَيكَ فَتُكرِمَها و تَرفُقَ بها ، و إن كانَ حَقُّكَ علَيها أوجَبَ فإنّ لَها علَيكَ أن تَرحَمَها

15- تهمت و سوء ظن نداشتن به همسر

قال الصادق (علیه السلام): لا تقذفوا نسآءکم فان فی قذفهن ندامة طویلة وعقوبة شدیدة.

به زنان خود تهمت نزنید [و نسبت ناروا ندهید]، زیرا در این کار، [برای شما] پشیمانی طولانی و کیفر سختی خواهد بود.

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ما زالَ جَبرَئيلُ يُوصِينِي بالمرأةِ حتّى ظَنَنتُ أنَّهُ لا يَنبَغِي طَلاقُها إلاّ مِن فاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ

16 بودن شبها کنار همسر

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): هلک بذی المروة ان یبیت الرجل عن منزله بالمصر الذی فیه اهله

از جوانمردی دور است که [مردی] در شهری که خانواده اش هستند باشد، ولی در غیر خانه خود بخوابد.

17- رعایت آداب ورود به خانه

قال الصادق (علیه السلام): یسلم الرجل اذا دخل علی اهله واذا دخل یضرب بنعلیه ویتنحنح یصنع ذلک حتی یؤذنهم انه قد جآء حتی لا یری شیئا یکرهه..

18- نشستن در کنار همسر

عنه صلى الله عليه و آله : جُلوسُ المَرءِ عندَ عِيالِهِ أحَبُّ إلى اللّه ِ تعالى مِنِ اعتِكافٍ في مَسجِدِي هذا .

19- گذاشتنن لقمه در دهان همسر

عنه صلى الله عليه و آله : إنَّ الرَّجُلَ لَيُؤجَرُ في رَفعِ اللُّقمَةِ إلى فِي امرَأتِهِ

20- کتک نزدن، فریاد نکشیدن به همسر

پیامبر عزیز خدا صلی الله علیه و آله و سلّم به یکی از زنان درباره حق زن بر شوهرش می فرمایند: حقک علیه ان یطعمک مما یاکل ویکسوک مما یلبس ولا یلطم ولا یصیح فی وجهک

اِتَّقُوا اللّه َ في الضَّعِيفَينِ : اليَتيمِ و المرأةِ ، فإنَّ خِيارَكُم خِيارُكُم لِأهلِهِ

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأهلِهِ زادَ اللّه ُ في عُمُرِهِ

حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند:

هر مردی زحمت بکشد و بر عیالش انفاق کند خداوند متعال به عوض هر درهم ، هفتصد برابر به او مرحمت فرماید.

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَن كانَ لَهُ امرَأةٌ تُؤذِيهِ لَم يَقبَلِ اللّه ُ صلاتَها و لا حَسَنَةً مِن عَمَلِها حتّى تُعِينَهُ و تُرضِيَهُ و إن صامَتِ الدَّهرَ ... و على الرَّجُلِ مِثلُ ذلكَ الوِزْرِ و العَذابِ إذا كانَ لَها مُؤذِيا ظالِما .

وظایف زنان نسبت به شوهرانشان

الکاظم ع جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ

قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أيُّما امرَأةٍ خَدَمَتْ زَوجَها سَبعَةَ أيّامٍ ، غَلَّقَ اللّه ُ عَنها سَبعةَ أبوابِ النارِ و فَتَحَ لَها ثمانِيَةَ أبوابِ الجَنَّةِ تَدخُلُ مِن أينَما شاءَتْ . و قالَ عليه السلام : ما مِنِ امرَأةٍ تَسقِي زَوجَها شَربَةَ ماءٍ إلاّ كانَ خَيرا لَها مِن سَنةٍ صِيامِ نَهارِها و قِيامِ لَيلِها

.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : مَلعونةٌ مَلعونةٌ امرأةٌ تُؤذِي زَوجَها و تُغِمُّهُ ، و سَعيدةٌ سَعِيدةٌ امرأةٌ تُكرِمُ زَوجَها و لا تُؤذِيهِ و تُطِيعُهُ في جَميعِ أحوالِهِ

الإمامُ الباقرُ عليه السلام : لا شَفيعَ للمرأةِ أنجَحُ عِند رَبِّها مِن رِضا زَوجِها ، و لَمّا ماتَتْ فاطمةُ عليها السلام قامَ علَيها أميرُ المؤمنينَ عليه السلام و قالَ : اللَّهُمَّ إنّي راضٍ عَنِ ابنَةِ نَبِيِّكَ ، اللّهُمّ إنّها قد أوحَشَتْ فَآنِسْها

عنه صلى الله عليه و آله : لَو أمَرتُ أحَدا أن يَسجُدَ لِأَحَدٍ لَأَمَرتُ المرأةَ أن تَسجُدَ لِزَوجِها .

.سنن أبي داوود عن قيسِ بنِ سعدٍ : أتَيتُ الحِيرَةَ فَرَأيتُهُم يَسجُدُونَ لِمَرْزُبانٍ لَهُم ، فَقُلتُ : رسولُ اللّه ِ أحَقُّ أن يُسجَدَ لَهُ ، قالَ : فَأتَيتُ النبيَّ صلى الله عليه و آله فقلتُ : إنّي أتَيتُ الحِيرَةَ فَرَأيتُهُم يَسجُدُونَ لِمَرزُبانٍ لَهُم ، فأنتَ يا رسولَ اللّه ِ أحَقُّ أن نَسجُدَ لكَ ، قالَ : أ رَأيتَ لو مَرَرتَ بِقَبرِي أ كُنتَ تَسجُدُ لَهُ ؟ قلتُ : لا . قالَ : فلا تَفعَلُوا ، لَو كُنتُ آمِرا أحَدا أن يَسجُدَ لِأحَدٍ لَأمَرتُ النساءَ أن يَسجُدْنَ لِأزواجِهِنَّ ، لِما جَعَلَ اللّه ُ لَهُم علَيهِنَّ مِنَ الحَقِّ

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَن أطاعَ امرَأتَهُ أكَبَّهُ اللّه ُ على وَجهِهِ في النارِ. قالَ : و ما تلكَ الطّاعَةُ ؟ قالَ : تَطلُبُ إلَيهِ ... الثِّيابَ الرِّقاقَ فَيُجِيبُها

كُلُّ امرِئٍ تُدَبِّرُهُ امرَأةٌ فهُو مَلعونٌ (اینجور بیام بیرون بگه بیا )

3- فرزنددوستي و اهميت قائل شدن برای آموزش مخصوصا نماز ، قرآن و اخلاق اسلامي به كودكان-

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَضَالَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ إِذَا بَلَغَ‏ الْغُلَامُ‏ ثَلَاثَ‏ سِنِينَ‏ فَقُلْ لَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ثُمَّ يُتْرَكُ حَتَّى يَبْلُغَ ثَلَاثَ سِنِينَ وَ سَبْعَةَ أَشْهُرٍ وَ عِشْرِينَ يَوْماً ثُمَّ يُقَالُ لَهُ قُلْ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ يُتْرَكُ حَتَّى يَتِمَّ لَهُ أَرْبَعُ سِنِينَ ثُمَّ يُقَالُ لَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ قُلْ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ يُتْرَكُ حَتَّى يَتِمَّ لَهُ خَمْسُ سِنِينَ ثُمَّ يُقَالُ لَهُ أَيُّهُمَا يَمِينُكَ وَ أَيَّهُمَا شِمَالُكَ فَإِذَا عَرَفَ ذَلِكَ حُوِّلَ وَجْهُهُ إِلَى الْقِبْلَةِ وَ يُقَالُ لَهُ اسْجُدْ ثُمَّ يُتْرَكُ حَتَّى يَتِمَّ لَهُ سِتُّ سِنِينَ فَإِذَا تَمَّ لَهُ سِتُّ سِنِينَ قِيلَ لَهُ صَلِّ وَ عُلِّمَ الرُّكُوعَ وَ السُّجُودَ حَتَّى يَتِمَّ لَهُ سَبْعُ سِنِينَ فَإِذَا تَمَّ لَهُ سَبْعُ سِنِينَ قِيلَ لَهُ اغْسِلْ وَجْهَكَ وَ كَفَّيْكَ فَإِذَا غَسَلَهُمَا قِيلَ لَهُ صَلِّ ثُمَّ يُتْرَكُ حَتَّى يَتِمَّ لَهُ تِسْعُ سِنِينَ فَإِذَا تَمَّتْ لَهُ عُلِّمَ الْوُضُوءَ وَ ضُرِبَ عَلَيْهِ وَ أُمِرَ بِالصَّلَاةِ وَ ضُرِبَ عَلَيْهَا فَإِذَا تَعَلَّمَ الْوُضُوءَ وَ الصَّلَاةَ غَفَرَ اللَّهُ لِوَالِدَيْهِ إِنْ شَاءَ اللَّه‏- مکارم الاخلاق ص222

عَنْ مُعاوِیَةَ بْنَ وَهَبٍ قالَ: سَألتُ اَباعَبْدِاللهِ - عَلَیْهِ السَّلامُ - فی کَمْ یُؤْخَذُ الصَّبیُّ بالصَّلوةِ؟ فَقالَ بَیْنَ سَبْعِ سِنینَ وسِتُ سِنینَ.

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اِذا بَلَغَتِ الْجارِیَةُ سِتَّ سِنینَ فَلا یُقَبِّلْهَا الْغُلامُ و الْغُلامُ لا تُقَبِّلْهُ الْمَرْأةُ اذاجاوَزَ سَبْعَ سِنینَ.

4. اظهار محبت به فرزندان

محبت، داروی شفابخش بسیاری از دردها و بهترین راه حل مشکلات و ناسازگاری های تربیتی است. محبت به جا، در هر مکان و زمانی و در هر مقطع و سنی، وسیله ای کارآمد و مؤثر است. انسانها، در هر سن و موقعیتی، به عاطفه و محبت نیازمندند؛ اما کودکان، نوجوانان و جوانان بیش از دیگران، تشنة محبت اند. چه بسیارند والدینی که در برابر فرزندان خود محبت فراوان دارند؛ اما آن را ابراز نمی کنند، در حالی که محبت وقتی سازنده و تأثیرگذار خواهد بود که فرد مورد محبت از آن آگاه شود.

محبت می تواند رفتار نابه جا و ناقص فرزندان را اصلاح کند و ناسازگاری و پرخاشگری آنان را از میان ببرد. فاطمه خودش از طرف رسول خدا با جملاتی چون: «بَضعَةٌ مِنِّی» و «فِدَاهَا أَبُوهَا» خطاب می شد پیامبر اکرم همواره می فرمودند: «إِنَّمَا فَاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّی؛

در حدیث کسا وَ قالَ: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدَّاهْ یا رَسُولَ‌اللَّهِ، اَتَأْذَنُ لی اَنْ اَدْخُلَ مَعَکَ تَحْتَ الْکِساءِ؟

فَقالَ: وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ صاحِبَ حَوْضی، قَدْ اَذِنْتُ لَکَ. فَدَخَلَ مَعَهُ تَحْتَ الْکِساءِ.

فَدَنَا الْحُسَیْنِ نَحْوِ الْکِساءِ وَ قالَ: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا جَدَّاهْ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مَنِ اخْتارَهُ اللَّهُ، اَتَأْذَنُ لی اَنْ اَکُونَ مَعَکُما تَحْتَ الْکِساءِ؟ فَقالَ:وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا شافِعَ اُمَّتی، قَدْ اَذِنْتُ لَکَ. فَدَخَلَ مَعَهُما تَحْتَ الْکِساءِ.

5-بازی با فرزندان

نقل است که حضرت زهرا فرزندان خود را به بازی و مسابقه تشویق می کردند و گاهی با آنان به بازی مشغول می شدند و با گفتاری شیرین و مادرانه و بالا و پایین انداختن فرزندان خود، آنان را از احساسات پاک مادری سیراب می نمودند و به تربیت روحی و پرورش جسمی عزیزان خود عنایت داشتند و گاهی در قالب اشعاری زیبای و ادیبانه معارفی را به آنها منتقل می فرمودند.

«وَ کانتْ فَاطِمَةُ تُرَقِّصُ(بالا انداختن) ابْنَهَا حَسَناً وَ تَقُولُ : حسن حسن ولدی

أَشبِهْ أَباک یا حَسَنُ وَ اخْلَعْ عَنِ الْحَقِّ الرَّسَنَ

حسن (جان)! مانند پدرت علی باش و ریسمان را از گردن حق بردار؛

وَ اعْبُدْ إِلَهاً ذَا مِنَنٍ وَ لَا تُوَالِ ذَا الْإِحَنِ

خدای احسان کننده را پرستش کن و با دشمنان و کینه توزان دوستی مکن.

وَ قالَتْ لِلْحسَینِ – یا من بدنیا اشتغل

أَنْتَ شَبِیهٌ بِأَبِی لَسْتَ شَبِیهاً بعَلِی

حسین (جان)! تو به پدرم رسول الله شباهت داری و به پدرت علی شبیه نیستی.» از تعبیر «تُرَقِّصُ ابْنَهَا حَسَناً» که در روایات آمده، هیجانی بودن بازی فهمیده می شود. در برخی از نقلها آمده است که: «وَ علِی یتَبَسَّمُ» امام علی با دیدن این عمل حضرت زهرا لبخند می زدند.

از این قطعات تاریخی استفاده می شود که حضرت علی و فاطمه زهرا، در برخورد با کودکان، خود را خندان و خوشحال نشان می دادند و مشغلۀ زیاد مانع وقت گذاشتن برای فرزندان نبود. بدون تردید، فرزندانی که محصول تربیت چنین خانواده هایی هستند، از روحیه ای قوی و نفسی مطمئن و روانی سالم برخوردار خواهند بود.

پیامهای این رفتار

کودکانه رفتار کردن با بچه ها

قالَ رسول الله - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : مَنْ کانَ عنْدَهُ صَبیٌّ فَلْیَتَصابَ لَهُ.

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : اَلْغُلامُ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْکِتابَ سَبْعَ سِنینَ و یَتَعَلَّمُ الْحَلالَ و الْحَرامَ سَبْعَ سِنینَ.

رُوِيَ عَنِ النَّبِيِ صلي الله عليه و آله أنَّهُ نَظَرَ إلى بَعضِ الأطفالِ فَقالَ : وَيلٌ لِأَولادِ آخِرِ الزَّمانِ مِن آبائِهِم. فَقيلَ : يا رَسولَ اللّه ِ، مِن آبائِهِمُ المُشرِكينَ؟

فَقالَ : لا، مِن آبائِهِمُ المُؤمِنينَ ؛ لا يُعَلِّمونَهُم شَيئا مِنَ الفَرائِضِ، و إذا تَعلَّموا أولادُهُم مَنَعوهُم، و رَضوا عَنهُم بِعَرَضٍ يَسيرٍ مِنَ الدُّنيا، فَأنا مِنهُم بَرِيء ، و هُم مِنِّي بُرآءٌ. -جامع الأخبار.

- معرفی و تشویق به اخذ الگوی کامل با این توصیه که «مانند پدرت علی باش»!؛

- ضرورت انس مادر با کودکان خود و بازی با آنان؛

- استفاده از جملات مناسب در لحظة بازی با فرزندان، به عنوان بهترین فرصت یادگیری و تربیت اخلاقی(متأسفانه گاهی تعابیری که مادران در بازی های بچه ها بکار می برند مناسب نیست: اتل متل...؛ تاب تاب...)؛

استفاده از شعر، به عنوان یکی از بهترین راه های جذاب و مفید برای آموزش کودکان؛

- ضرورت توجه جدی مربیان و مادران به محتوای اشعار کودکانه؛

- آموختن تولی و تبری به فرزندان در کنار هم؛

- عدم ترک بیان مطالب جدی و اساسی با کودکان به بهانة کم سن و سالی؛

- استفاده از سبکهای هنری و ذوقی برای تربیت فرزندان؛

6-شخصیت دادن به فرزند جلوی مردم خیلی مهم است. پیامبر اکرم فرمودند: «أَکرِموا أَوْلَادَکمْ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یغْفَرْ لَکم؛

از امام باقر سؤال شد وقتی کودکان در صف جماعت حاضر می شوند چه رفتاری را باید انجام دهیم حضرت فرمودند: «لَا تُؤَخِّرُوهُمْ عَنِ الصَّلَاةِ الْمَکتُوبَةِ وَ فَرِّقُوا بَینَهُمْ؛ آنان را به صفهای آخر جماعت نرانید؛ بلکه بزرگسالان در میان آنان بنشینند.»

حضرت زهرا فرزندان خویش را از همان سنین کودکی با مسجد مأنوس می کرد. به خاطر این روش تربیتی بود که امام حسن مجتبی تشویق می شدند ضمن حضور در مسجد، به مواعظ و کلمات پیامبر نیز دقت کرده و بعد از بازگشت به منزل، برای مادر و اهل خانه نقل کنند. به این ترتیب، امام حسن همچون یک خطیب روی متکایی نشسته و سخنرانی می کردند و آنچه که از پیامبر فرا گرفته بودند، ارائه می دادند.وقتی حضرت زهرا س جریان را بعلی ع میفرمود حضرت از دقت بیان طفل متعجب میشدند رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :أمَّا الحَسَنُ فَإِنَّهُ ابني و وَلَدي، و بَضعَةٌ مِنّي، و قُرَّةُ عَيني، و ضِياءُ قَلبي، و ثَمَرَةُ فُؤادي، و هُوَ سَيِّدُ شَبابِ أهلِ الجَنَّةِ، و حُجَّةُ اللّهِ عَلَى الاُمَّةِ، أمرُهُ أمري، و قَولُهُ قَولي، مَن تَبِعَهُ فَإِنَّهُ مِنّي، و مَن عَصاهُ فَلَيسَ مِنّي.

«عبیدالله بن عتبه» می گوید: «کنْتُ عِنْدَ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی إِذْ دَخَلَ عَلِی بْنُ الْحسَینِ الْأَصغَرُ فَدَعَاهُ الْحُسَینُ وَ ضَمَّهُ إِلَیهِ ضَمّاً وَ قَبَّلَ مَا بَینَ عَینَیهِ ثُمَّ قَالَ: بِأَبِی أَنتَ! ما أَطیبَ رِیحَک وَ أَحْسَنَ خَلْقَک؛ توچقدر خوشگل و خوشبویی

رفتار های حضرت زهرا س با فرزندانش

برای ما 12 پیام دارد

1- حضرت زهرا به ما یاد می دهند که با کودکان خود گفتگوهای علمی داشته باشیم؛

2- از کودکان نیز می شود استفادة علمی برد؛

3- کودکان را باید تشویق به نطق علمی نمود؛

4- گفتگوی کودکان شیرین و شنیدنی است که امیرالمؤمنین مشتاق شنیدن می شوند؛

5- با اینکه پسران در 15 سالگی به سن تکلیف می رسند؛ ولی رفت و آمد به مسجد از زیر هفت سالگی در سبک و سیرة زندگی اهل بیت مورد تأکید بوده است.

6- ضرورت آموزش حضور حساب شده و با برنامة فرزندان در مسجد توسط پدر و مادر؛

7- ایجاد زمینة بازگویی محتواهایی که فرزندان در مسجد آموزش می بینند، سبب رشد فرزندان و شناخت توانمندی های آنان می شود؛

8- این عمل تمرینی است برای تقویت بیان و تسلط برای سخن حق و علمی گفتن فرزندان؛

9- تبدیل خانه به مدرسه و معلم و شاگرد شدن اعضای خانواده؛

10- ایجاد امکانات و زمینه سازی برای ابراز وجود فرزندان در خانه؛

11- تشویق فرزندان برای تبلیغ و انتقال معارف الهی به سایر اعضای خانواده؛

12- ایجاد فضای بازخوانی و تکرار سخنان راهی برای خوب گوش کردن سخنرانی های مسجد برای فرزندان؛

- تمرینی است برای تقلید صحیح و سالم و آموختن ادب حضور در فرزندان؛

- تلاش مادران برای پرداختن به جنبه های تربیتی فرزندان؛

- تشویق پدران در موارد خوش فهمی فرزندان؛

- شخصیت بخشی به فرزندان، با کانون توجه قرار دادن آنها در خانه و خانواده.

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ اِذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ لایَرَوْنَ اِلّا اَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ.

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : انَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ الرَّجُلُ لِشِدَّةِ حُبِّه لِوَلَدِهِ.

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : اَکثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ اَوْلادِکُمْ فَاِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً.

قالَ رسول الله - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَکَاَنَّما اَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وُلْدِ اِسْمعیلَ وَ مَنْ اَقَرَّ عَیْنَ ابْنٍ فَکَاَنَّمابَکی مِنْ خَشْیَةِ اللهِ.

قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : اِذا نَظَرَ الْوالِدُ اِلی وَلَدِه فَسَرَّهُ کانَ لِلْوالِدِ عِتْقُ نَسْمَةٍ.

7-رعایت عدالت بین فرزندان

عادلانه رفتار کردن با فرزندان و توجه درست به آنها، اصل سازنده ای است که تا اعماق وجود کودک اثر می گذارد.

عدالت در بوسیدن فرزندان

پیامبر گرامی صلی الله علی و آله اسلام:

اِنَّ اللهَ تَعالی یُحبُّ اَن تَعدِلوُا بَینَ اَولادِکُم حَتّی فیِ القُبل

بدرستیکه خداوند دوست دارد که بین فرزندان عدالت رارعایت کنیدحتی دربوسیدن آنان.(کنز العمال-ج 16)

عن الباقر علیه السلام قالَ والِدي عليه السلام : وَاللّهِ إنِّي لاَُصانِعُ بَعضَ وُلدِي واُجلِسُهُ عَلى فَخِذِي واُكثِرُ لَهُ المَحَبَّةَ ، واُكثِرُ لَهُ الشُّكرَ، وإنَّ الحَقَّ لِغَيرِهِ مِن وُلدِي ، ولكِن مُحافَظَةً عَلَيهِ مِنهُ ومِن غَيرِهِ ؛ لِئَلاّ يَصنَعوا بِهِ ما فَعَلَ بِيوسُفَ إخوَتُهُ؛امام باقر فرمودند پدرم عليه السلام فرمود : «به خدا سوگند ، من نسبت به يكى از فرزندانم تظاهر مى كنم و او را بر زانويم مى نشانم و بسيار به او محبّت مى كنم و بسيار از او تشكّر مى كنم . هر چند حق با فرزند ديگر من است ؛ ليكن به خاطر حفاظت كردن وى از او و ديگران ، چنين مى كنم تاكارى را كه برادران يوسف با او كردند ، اينان با وى نكنند .

قـالَ النّبِیّ صلی الله علیه و آله اِعدِلُوا بَينَ أولادِكُم فِي العَطِيَّةِ. در هدیه دادن میان فرزندانتان، عدالت ورزید. و قال ص اِعدِلُوا بَينَ أولادِكُم كَما تُحِبُّونَ أن يَعدِلُوا بَينَكُم فِي البِرِّ و اللُّطفِ؛

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کند:

اِتَّقُوا اللهَ وَ اعدِلُوا بَینَ اَولادِکُم کَما تُحِبُّونَ اَن تَبَّروکُم

از خدا بترسید و بین فرزندانتان با عدالت رفتار کنید، همان گونه که دوست دارید آنان به شما نیکی کنند.(مکارم الاخلاق- ص 220)

4- برنامه ريزي، دلسوزي و تقسيم کار در خانه

5-ايجاد و تقويت روحيه عبادت

6- دفاع از ولايت حتي در محيط خانه

7- دعا در حق همسايه

8-مشورت در امور مربوط به خانواده